Het Symposium: Plato over liefde en schoonheid

Het Symposium is een filosofische tekst, van de Griekse filosoof Plato, over liefde. Wat is zijn mening over liefde? Waar komt het vandaan, wat is het, en waar is het voor? Ook komt het idee 'platonische liefde', natuurlijk van Plato zelf. Volgens Plato is de beste manier van liefde hebben voor iets, liefde hebben voor wijsheid. Dat is precies wat filosofen doen.

Eros

Eros werd door de Grieken gezien als god van de liefde, seks en verlangen. Hier begint Plato, met zijn betoog over de liefde. En dan komt het idee naar voren, dat Eros misschien helemaal niet goed en mooi is. Dit, omdat hij streeft naar schoonheid, en dit zelf dus niet heeft. Hij is ook niet slecht en lelijk, maar iets er tussenin. Eros is dan ook geen god, maar een 'daemon', een bovennatuurlijk wezen dat goedaardig is en ergens tussen mensen en goden in staat. Goden zijn altijd mooi en perfect.

Eros' afkomst

Eros is verwekt op een feest van de goden, waar onder andere Poros, zijn naam betekent 'vermogen', aanwezig was, met zijn moeder Metis, wiens naam 'bereking' betekent. Penia, 'armoede', kwam bedelen. Penia zag Poros wel zitten, 'armoede' zoekt nu eenmaal 'vermogen' op, en ze verleidde hem. Poros was dronken, dus dat lukte. Zo werd ze zwanger van Eros. Omdat Penia geen godin was, werd Eros geen god, maar een halfgod, een daemon. Dit alles gebeurde op Aphrodite's geboortefeest. Aphrodite is de godin van de schoonheid en liefde. Omdat Eros op haar feest was verwekt, werd hij haar dienaar, en werd hij verliefd op haar schoonheid, en zo op schoonheid in het algemeen. Hij is altijd op zoek naar schoonheid. Dit najagen van goede dingen, heeft hij van zijn vader, Poros, 'vermogen'. Echter, zijn gebreken heeft hij van zijn moeder, die immers Penia, 'armoede' heette. Daarom is Eros niet mooi en heeft hij niets.

Eros en filosofie

Eros bevindt zich altijd overal tussen, tussen hebben en niet hebben, en zo ook tussen wijsheid en onwetendheid. Hij kan daardoor filosoof zijn. Wijze mensen en goden houden zich niet met filosofie bezig, omdat ze al wijs zijn. Domme mensen ook niet, omdat ze niet naar wijsheid verlangen. Alleen personen uit de groep daar tussenin, worden filosoof. En ook Eros behoort tot deze groep.

Liefde

Nu is dat waar Eros voor zorgt in mensen: 'liefde'. Het zorgt voor verlangen, net zoals Eros altijd verlangt, in het bijzonder naar schoonheid.

Wat is liefde?

Maar wat is liefde dan precies, volgens Plato? Het verlangen van Eros, moet ruimer opgevat worden dan de meeste mensen het opvatten. Zij denken dat liefde beperkt is tot het verlangen naar schoonheid. Echter, er is juist verlangen naar heel veel dingen mogelijk, en liefde voor heel veel dingen. En alle mensen verlangen naar het goede, dat maakt ze gelukkig. Alle mensen hebben liefde voor het goede, en willen het goede bezitten. De enige dingen waar mensen van kunnen houden, zijn goede dingen. Niemand houdt immers van iets wat niet goed is, slecht zelfs. En zo is liefde, verlangen naar het voor eeuwig bezitten van het goede.

Liefde en schoonheid

Omdat liefde het verlangen is naar het voor eeuwig bezitten van het goede, is liefde noodzakelijk ook een verlangen naar onsterfelijkheid. Daarom is liefde gericht op voortbrengen. En voortbrengen, ofwel, voortplanting, is bij mensen alleen mogelijk bij schoonheid. Het samenkomen van de man en vrouw is iets goddelijks, en daarom niet iets lelijks, maar iets moois. En omdat de liefde gericht is op voortbrengen, is het dus ook gericht op het mooie. Alleen met het mooie kan de mens voortbrengen. Daarom denkt men soms dat liefde het verlangen naar schoonheid is, maar het is juist een verlangen naar voortbrengen uit schoonheid. Daarnaast, verlangen mensen wel naar schoonheid, en is schoonheid zo een doel voor de mens, het is iets goeds om naar te verlangen.

Hoe bereiken wij schoonheid?

Een jong mens zal zich, als hij nog niet lang met schoonheid bezig is, richten op de schoonheid van één specifiek lichaam. Hij zal op dit lichaam verliefd zijn. Echter, al snel zal hij ontdekken dat de schoonheid van dat lichaam aan de schoonheid van andere lichamen verwant is. Het heeft dus geen zin de schoonheid van slechts één lichaam na te jagen. Alle lichamen moeten als het ware als één beschouwd worden, en zodra dit is gebeurd, kan iemand op alle lichamen tegelijk verliefd zijn. Na deze stap, zal de persoon erkennen dat liefde voor schoonheid van het lichaam, minderwaardig is aan liefde voor schoonheid van de ziel. Hij zal lichamelijke schoonheid onbelangrijk gaan vinden. Uiteindelijk zal hij zelfs hier van abstraheren, en zal hij verliefd worden op schoonheid in zichzelf, in plaats van de schoonheid van bepaalde dingen. Als de persoon dit stadium bereikt heeft, zal hij visioenen zien. Hij zal schoonheid ervaren, perfecte, eeuwige en onveranderlijke schoonheid. Dit noemt Plato de 'idee schoonheid'. Alle mooie dingen op aarde zijn eraan verbonden, en dat is de reden dat zo mooi zijn. Ze nemen deel aan de idee schoonheid. Zodra je deze schoonheid gezien hebt, verbleekt alles wat je op aarde kan vinden aan mooie dingen erbij. Dit is het doel bij het streven naar schoonheid, de ultieme schoonheid. Kunst brengt Plato ook in verband met schoonheid, maar daar is hij niet zo over te spreken.