Nationale Herdenking op 4 mei op Ameland

Tijdens de Nationale Herdenking op 4 mei wordt er op Ameland stilgestaan bij degenen die op Ameland, in Nederland of waar ook ter wereld slachtoffer werden van de Tweede Wereldoorlog, in andere oorlogssituaties en bij vredesoperaties. Er zijn in verschillende dorpen oorlogsmonumenten of speciale plekken waar een herdenkingsbijeenkomst wordt gehouden. Op de kerkhoven van het eiland liggen slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. De meesten van hen werden gedood toen ze op de Noordzee voeren en spoelden op het strand aan.

Vlag halfstok op 4 mei op Ameland

Van 18.00 uur tot zonsondergang hangen de vlaggen halfstok als blijk van eerbied en respect voor de slachtoffers. Om 20.00 uur volgen twee minuten stilte. Op Ameland organiseren dorpsbelangen, kerken, basisscholen, muziekkorpsen en de gemeente tezamen een herdenkingsbijeenkomst in Nes en in Hollum.

Dodenherdenking in Nes

De bijeenkomst in Nes begint op 4 mei om 19.30 uur voor de Rooms-Katholieke Kerk aan de Kardinaal de Jongweg. Om 19.35 uur vertrekt de stoet te voet naar de algemene begraafplaats waar om 20.00 uur twee minuten stilte is. Na het Wilhelmus worden bloemen gelegd. Bij deze bijeenkomst is namens het gemeentebestuur de burgemeester of een wethouder aanwezig.

Dodenherdenking in Hollum

De herdenking in Hollum begint op 4 mei om 19.15 uur in de hervormde Kerk. Om 20.00 uur is er twee minuten stilte bij het oorlogsmonument op het kerkhof, gevolgd door het Wilhelmus, de kranslegging en het defilé. Aan het einde van de bijeenkomst lopen de aanwezigen langs het monument waarbij bloemen kunnen worden gelegd. De herdenking is tot circa 19.50 uur live te volgen op de Lokale Omroep Ameland. Bij deze bijeenkomst is namens het gemeentebestuur de burgemeester of een wethouder aanwezig.

Oorlogsmonument

Het oorlogsmomument bij de hervormde kerk in Hollum is op 4 mei 1985 onthuld. Het monument is ter ere van de omgekomen burgerslachtoffers. Steenhouwerij Arends ontwierp en maakte het monument dat uit een bakstenen gedenksteen met een ingemetselde plaquette bestaat.

De tekst op de plaquette luidt:

'TER NAGEDACHTENIS
AAN ALLE AMELANDERS
DIE IN 1940-45
TENGEVOLGE VAN OORLOGSGEWELD
ZIJN OMGEKOMEN.'

De gedenkplaat is geplaatst tegen de zuidmuur van de toren van de 17e-eeuwse hervormde kerk, gelegen aan de Zuiderlaan te Hollum.

Oorlogsgraven

Op Ameland liggen, net als op de Waddeneilanden Texel, Vlieland, Terschelling en Schiermonnikoog, geallieerde oorlogsgraven. De Oorlogsgravenstichting (OGS) en de Commonwealth War Graves Commission (CWGC) bezoekt en inspecteert de graven regelmatig. Op Ameland zijn nu nog 71 oorlogsgraven te vinden, 3 Nederlandse en 68 geallieerde.

Begraafplaatsen

De oorlogsgraven op Ameland waren na de oorlog verspreid over de begraafplaatsen op het eiland. Veel graven zijn na de oorlog overgebracht naar begraafplaatsen elders in het land of in het buitenland.

Algemene begraafplaats

Op de begraafplaats in Hollum lagen 18 gesneuvelden uit de Tweede Wereldoorlog en twee uit de Eerste Wereldoorlog begraven.
Op de begraafplaats in Ballum lagen na de Tweede Wereldoorlog negen gesneuvelden begraven. Nes heeft twee begraafplaatsen: de Algemene begraafplaats en de Rooms-katholieke begraafplaats. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog lagen er 98 oorlogsgraven op de Algemene begraafplaats, waarvan drie uit de Eerste Wereldoorlog. Op de Rooms-katholieke begraafplaats waren aanvankelijk 14 oorlogsgraven te vinden. Daar resteert er nog één van.

Gesneuvelde Amerikanen

De Amerikaanse gesneuvelden zijn in 1945 herbegraven op de Amerikaanse militaire begraafplaats in Margraten in Zuid Limburg of overgebracht naar de Verenigde Staten. In 1949 spoelden op Ameland Franse en Marokkaanse soldaten aan. De meeste van deze stoffelijke overschotten zijn herbegraven in Frankrijk of in Kapelle in Zeeland. Daar ligt een Frans Ereveld. Militairen in dienst van het Gemenebest en Polen zijn in 1952 overgebracht naar het Commonwealth War Cemetery Jonkerbos bij Nijmegen. Alle Duitse oorlogsgraven, op één na, werden in 1959 overgebracht van Ameland naar de Duitse oorlogsbegraafplaats bij Ysselsteyn in Limburg.

Erfenis van de Storm

Gerlof Molenaar en Martin Peters schreven een boek over de verhalen achter de oorlogsgraven op Ameland en de wetenswaardigheden achter de gevonden attributen. Tussen 1939 en 1945 spoelden er 136 lichamen aan, van overboord geslagen mariniers, bemanningsleden van bommenwerpers en verdronken soldaten. De lichamen werden op de verschillende begraafplaatsen van het eiland begraven en na de oorlog zijn veel stoffelijke resten herbegraven. Een aantal heeft nog steeds het eiland als de laatste rustplaats.
Molenaar en Peters ontdekten schreven er het boek Erfenis van de Storm – oorlogsgraven op Ameland over.
Het boek werd in het voorjaar van 2014 uitgegeven door Aviation Warbooks en kost € 17,50.

Memory Lights

Op Kerstavond krijgen de oorlogsgraven op Ameland een kaarsje bij het graf, een memory light (voor het eerst in 2015). Een vrijwilliger verzorgt de lichtjes. Ze worden bij de grafstenen van gevallen piloten, boordschutters en kapiteins gezet, die zijn geboren in Canada, Polen en Nieuw Zeeland. Velen werden niet ouder dan 20/30 jaar. De jonge mannen gaven hun leven in de Tweede Wereldoorlog voor de vrijheid van zij die overleefden. Ze werden getorpedeerd, waren op een mijn gelopen of waren beschoten. De memory lights blijven tot na Kerstmis staan.

Lees verder

• Ameland in de Tweede Wereldoorlog - Atlantikwall
• Bevrijding van Ameland - Bevrijdingsdag op het Waddeneiland
• Ameland en Amelanders in de Tweede Wereldoorlog
• Last Post en Taptoe - klaroen signaal bij herdenkingen
• In Flanders Fields – klaprozen voor gevallenen bij Ieper