Rondom eeuwenoud Kasteel Hackfort

De brede gracht en het poortgebouw tesamen met de twee stoere torens van Kasteel Hackforth maakten het in de middeleeuwen tot een geduchte vesting. Dat is echter niet zo gebleven. Gracht en poortgebouw hebben al lang plaats gemaakt voor een landhuis met landgoed en een statig plein met een koetshuis.

Het Kasteel Hackfort

Het kasteel zelf is door branden en verbouwingen totaal van aanzien veranderd. Tussen de torens en op de gewelven uit de middeleeuwen met hun muren van anderhalve meter dikte is in de achttiende eeuw een vriendelijk landhuis gebouwd. Het huis is nog altijd bewoond. Op het landgoed grazen koeien in de weiden en er groeien granen op de akkers. Ook is er een moestuin en een boomgaard, terwijl houtwallen en bosjes voor de afwisseling zorgen. Planten die hier groeien zijn: klimop, kamille, sneeuwklokje, krokus, vingerhelmbloem, bosanemoon, klaproos en korenbloem. Dieren die je er vindt zijn: wielewaal, groene specht, boomklever, buizerd, ijsvogel, grote gele kwikstaart, ree, vos, das, steenmarter, kikkers en salamanders. En dit alles past wonderlijke goed bij elkaar. In elk seizoen is het goed toeven op landgoed Hackfort.

Berend van Hackfort

Onveranderd is Kasteel Hackfort het centrum gebleven van het grootste landgoed in de provincie Gelderland. Op Hackfort gaan voornaamheid en boer zijn hand in hand. Al wonen er al lang geen ridders meer op het kasteel, de sfeer is er wel en de afgelopen jaren is de herinnering aan een spraakmakende bewoner ervan, Berend van Hackfort, nieuw leven ingeblazen. Deze Berend was een edelman en legeraanvoerder, die in de eerste helft van de zestiende eeuw furore maakte. In 2008 is er een wandelpad aangelegd dat loopt van de nabijgelegen plaats Vorden naar het kasteel. Dit pad werd naar deze Berend vernoemd. De aanleg ervan werd betaald door bewoners en ondernemers. Bij het terugroepen van de herinnering aan de tijd van de edelen hoort ook een speciale dag vol evenementen met een historisch tintje. Het zal geen verwondering wekken dat deze dag naar de illustere kasteelbewoner is genoemd: de Berenddag.

Kasteel Hackfort overgedragen

Het kasteel en het landgoed werd in de jaren tachtig van de vorige eeuw door de familie Van Westenholt overgedragen aan Natuurmonumenten. Dit onder de voorwaarde dat de vereniging er voor zou zorgen dat het huis bewoond zou blijven. Daarom zijn er in het landhuis drie appartementen gemaakt. In de grote zaal vinden regelmatig muziekuitvoeringen plaats. Ook voor het koetshuis heeft men vergevorderde plannen. Er komt een theeschenkerij met het doel om er producten van het landgoed te gaan serveren. Daarnaast kreeg Natuurmonumenten nog een duidelijke opdracht mee: het landgoed moet als een eenheid bewaard blijven en het agrarische karakter mocht niet verloren gaan. Omdat het kleinschalige, historische karakter van een landgoed niet zo eenvoudig te verenigen is met grootschalige, moderne landbouw kost die opdracht Natuurmonumenten wel de nodige hoofdbrekens.

Afwisseling

Er is een groot verschil tussen het bekijken van het landgoed op een kaart en het er daadwerkelijk wandelen. Geografisch gezien valt de belangrijke rol op van de landbouw van het landgoed. Donkergroene banden zijn het symbool voor de houtwallen en bosjes en de dunne slingerende blauwe lijn is het symbool van de Baakse Beek. Beide tekens scheiden de vele vlakken lichtgroen: de symbolen voor de graslanden en akkers. Maar wandel je op het landgroed, dan merk je daar niets van. Wel valt je de aangename afwisseling van openheid en beslotenheid op. Dat is nu precies de afwisseling die zo gewaardeerd wordt.

Veertig boerderijen

Landgoed Hackfort omvat veertig boerderijen, waarvan er nog acht actief zijn als boerenbedrijf. Twee hoeves (het Hofhuis en het Hoogkamp) zijn in gebruik als zorgboerderij. Samen met de boeren streeft Natuurmonumenten ernaar om eigen Hackfort-producten op de markt te brengen, zoals kaas, brood, bier, vlees, honing en mosterd. Daarnaast en tegelijkertijd zal de zorg voor de natuur een vast onderdeel van de bedrijfsvoering gaan worden. Zo blijft het mogelijk om op het landgoed te boeren, ook in de 21ste eeuw.

Even natuurvriendelijk als in het verleden

De houtwallen, bosjes, essen (akkers die door de manier waarop er eeuwenlang mest opgebracht is, een bolle vorm hebben gekregen) en graslanden worden weer net zo natuurvriendelijk gemaakt als ze in het verleden waren. Inmiddels zijn al kilometers houtwal hersteld door bomen en struiken aan te planten die bij deze streek horen, zoals de sleedoorn, de hondsroos, de Gelderse roos en de meidoorn. Deze houtwallen zitten in de herfstmaanden vol bessen (rood, paars en zwart) waardoor je er tal van trekkende vogels in kunt vinden, zoals de grasmus, de geelgors en de tuinfluiter. De bloemenrijkdom komt weer terug op de essen en in de graslanden doordat het mestgebruik er wordt teruggedrongen. Natuurlijk zie je die bloemenrijkdom in de herfst niet, maar in de zomermaanden staan es en weiland vol bloem. Ze zijn dan als een rijk gedekte tafel voor vlinders en insecten, die het in de herfstmaanden moeten doen met de kleine groengele bloemschermen van de klimop die nu barstensvol nectar zitten.

Oude appel- en peerrassen

Bij het kasteel is weer een prachtige moestuin in ere hersteld. Deze tuin wordt door twintig vrijwilligers onderhouden. Naast de moestuin ligt een nieuwe boomgaard met oude appel- en peerrassen, die tot de verbeelding sprekende namen hebben. Zo vind je er de "Schone van Eibergen", "de Zoete Ermgaard" , "de Suikerappel", "de Vlaamse Schijveling", "de Pondspeer" en "de Peggekenspeer".

Fauna op het landgoed

Boven de essen en de granslanden jagen buizerd, havik, torenvalk en sperwer. In de herfst krijgen deze vogels gezelschap van de ruigpootbuizerd, die het koude Noorden zal ontvluchten. Soms blijft deze buizerd de hele winter, soms trekt hij nog wat verder naar het zuiden. Behalve voor vogels is het coulisselandschap ook het domein van de das, die twintig jaar geleden op landgoed Hackfort niet meer voorkwam. Inmiddels zijn er rondom het kasteel weer vier burchten bewoond. Regelmatig maken de dassen van de grote adelaarsvarens die de bosbodem bedekken een schoon bed. Anders dan de vossen (die nog wel eens een deel van een dassenburcht kraken), zijn dassen nette dieren. Het aanwezig zijn van de das geeft aan dat het op landgoed Hackfort goed gaat. Er zit dus nog volop leven in het oude landschap.