Verzeild in een rellende menigte op straat – wat te doen?

Bij survival denkt men vooral aan overlevingstechnieken in de natuur. Maar de stad kan in veel opzichten eveneens op een jungle lijken. Demonstraties, supportergroepen tijdens voetbalwedstrijden en andere zaken en kwesties brengen vaak grote mensenmassa's op de been. Op sommige momenten kan paniek ontstaan, om maar te zwijgen wat er gebeurt in een menigte tijdens een (dreigende) terreuraanslag. Men kan in het gedrang komen, soms met dodelijke afloop. De mensenzee mijden is slechts een voor de hand liggend advies, want de praktijk blijkt doorgaans weerbarstig. Dan bevindt men zich in een vijandige of angstige menigte die zich gaat roeren. Wat dan? Verzeild raken in een op hol geslagen mensenzee kan zeer gevaarlijk zijn, wat zeker geldt voor kinderen en ouderen.

Inhoud

• De menigte in paniek
• Vluchten
• Mijd de menigte
• Te voet in een panische mensenmassa
• Wat te doen
• Meegesleurd op straat
• Wat te doen
• Omver geduwd
• In de auto
• Survival in de stad

De menigte in paniek

Een menigte kan plotseling om welke reden dan ook een eigen leven gaan leiden. Daarmee wordt bedoeld dat het een soort 'entiteit' wordt die zich per definitie anders (collectief gedrag en acties) gaat gedragen dan de individuen die deel uitmaken van die groep en die groep vormen. Een mensenmassa in een gezellige winkelstraat kan – om het duidelijk te maken – een zeer prettige sfeer uitstralen. Men vertoeft dan in gelijkgestemd, vreedzaam gezelschap op een zonnige dag.

Terreuraanslag
Het zal maar zeer zelden gebeuren dat die sfeer omslaat, zoals dat ook geldt op bijvoorbeeld Koningsdag. In een bijkomende situatie, met in het extreme geval een (dreigende) terroristische aanslag, kan de genoemde stemming snel omslaan in blinde paniek, waarbij de panische reacties van sommige mensen de rest van de mensenmassa als een virus infecteren en ophitsen. Dit soort omstandigheden doet zich ook voor tijdens voetbalwedstrijden, bijvoorbeeld als men met een 'foute sjaal' bij de ‘verkeerde supportersgroep' verzeild is geraakt, waar het mogelijk sowieso al broeit en gist.

Vluchten

Kortom, de stemming van een mensenmassa kan afhankelijk van en om wat voor reden dan ook omslaan in kwaadheid, verontwaardiging, blinde woede en… angst, wat net zo gevaarlijk is. Zonder in te gaan op de psychologische aspecten ervan mag duidelijk zijn dat verzeild raken in zo’n menigte – ongeacht de negatieve stemming – zeer hachelijke aspecten kent als men als 'buitenstaander' niet snel genoeg met de vluchtende of oprukkende stroom meegaat. Men kan vallen en vertrapt worden.

Opgezweepte emoties
De gemoederen worden vrijwel altijd opgezweept tijdens een protestdemonstratie. En wat te denken van een acuut dreigende aanslag, of als de aanslag al gepleegd is en de meeste mensen vluchten voor hun leven en geen oog of gevoel meer hebben voor degenen om hen heen. Vluchten, het vege lijf redden. Een begrijpelijke reactie, en heel menselijk.

Mijd de menigte

Raak niet verzeild in een menigte die zich op voorspelbare wijze in gang zet, zoals na afloop van een film, en waarbij iedereen tegelijk naar buiten wil. Weet waar de nooduitgangen zijn voordat u in een bioscoop, theater of voetbalarena plaatsneemt. Blijf na afloop van een drukbezochte bioscoopfilm of wedstrijd vijf minuten langer in uw stoel zitten. U kunt daarna rustig naar buiten lopen, want vrijwel iedereen is al weg.

Spits
Een goede tip voor vreedzame voetbalsupporters is ook om na de wedstrijd geen sjaals of petjes te dragen met bijvoorbeeld de naam van de voetbalclub. Opgefokte supporters of hooligans van de (verliezende) tegenpartij zouden het dan wel eens op u gemunt kunnen hebben. Uiteraard is het vaak onmogelijk om een menigte te mijden, zoals tijdens de spits op een groot station terwijl u de trein moet halen.

Te voet in een panische mensenmassa

Kalm blijven moet het adagium zijn. In elk geval zo kalm mogelijk. Maar dat is net zo makkelijk gezegd als het advies om een veilige afstand te houden tot een broeiende menigte. De mensenmassa kan zich immers tangvormig als een zwerm wespen sluiten, met een aantal nietsvermoedende omstanders als middelpunt. Blijf uit het gedrang door er niet naartoe te lopen. Blijf ook niet staan kijken hoe de ellende zich ontwikkelt. Neem de aanwijzingen van hulpverleners, stewards en politie in acht, ervan uitgaande dat ze aanwezig zijn om orde in de chaos te scheppen.

Wat te doen

• Ga nooit tegen een mensenstroom in lopen. Blijf rustig, zelfs ten overstaan van een ongeorganiseerde menigte, waar allerlei emoties kunnen gaan overheersen, zoals paniek, woede, verontwaardiging.
• Probeer zo snel mogelijk uit de buurt van die menigte te geraken. Blijf simpelweg (versneld) lopen en probeer in de luwte te blijven. Het op een hollen zetten is doorgaans een slechte keuze, want het is olie op het vuur van een toch al door allerlei emoties opgehitste mensenmassa.
• Het klinkt als in een film, maar blijf ergens verdekt staan, zoals in een portiek, tot de mensenmassa voorbijtrekt en de kust weer veilig is.
• Zoek uw toevlucht in de dichtstbijzijnde winkel of warenhuis, of als de mogelijkheid bestaat een woonhuis of een veilige steeg of achterom.

Meegesleurd op straat

Als u wordt meegesleurd is de situatie al penibeler geworden. Probeer uit de buurt van glazen objecten te blijven, zoals etalages. En val niet! Struikelen en vallen in combinatie met glas veroorzaakt steevast ernstig letsel of nog erger.

Wat te doen

• Nogmaals, wurm u nooit tegen de mensenstroom in naar de achter- of zijkant van de menigte, hoewel dat in paniek vaak een logische reactie is. Weet dat het onbegonnen werk en gevaarlijk is omdat het risico op een valpartij nog groter wordt.
• Houd u eventueel stevig vast aan een lantaarnpaal tot de menigte voorbijgetrokken is.
• Stel dat u wordt meegesleurd door een dichte mensenzee. Iedereen loopt tegen elkaar aangedrukt, waarbij de richting een eigen wisselvallige dynamiek heeft gekregen. Steek in dat geval uw handen naar voren en pak met een hand de pols van de andere hand vast. Breng de ellebogen omhoog, de bovenarmen ter hoogte van de schouders. Deze houding biedt bescherming en voorkomt in de meeste gevallen dat u al te zeer in de verdrukking raakt.
• Op dat moment voelt u ook of u de voeten van de grond kunt tillen. U voorkomt daarmee dat men op uw tenen gaat staan en dat u alsnog struikelt en letterlijk verdwijnt tussen de mensen. Het risico is groot dat u dan vertrapt wordt, want overeind komen is doorgaans niet mogelijk, tenzij iedereen de pas inhoudt. Maar dat is nou net het probleem.
• De hierboven beschreven houding, en het optillen van de voeten, is overigens een beproefde methode in een dicht op elkaar gepakte mensenmassa.
• Daar komt bij dat u in deze houding minder risico loopt op ademgebrek en flauwvallen.
• Wel is het zaak dat wanneer u de knieën optrekt om de voeten van de grond te krijgen, u ervoor zorgt dat u de voeten meteen weer kunt neerzetten als de situatie daar om vraagt.

Omver geduwd

Als deze nachtmerrie bewaarheid wordt, zijn er twee zaken van belang: probeer bij een muur te komen, u bent dan in elk geval aan een kant beschermd. Ga vervolgens in de foetushouding liggen, gezicht naar de muur, handen in de nek gevouwen. Uw lichaam is nu enigszins beschermd tegen de stompen en trappen van een op hol geslagen menigte. Een menigte die ook weer voorbijtrekt, als een golf op zee. Laat dat een troost zijn.

In de auto

Ook als u met de auto bent, kan het gebeuren dat u nietsvermoedend bij een mensenmassa uitkomt en keren onmogelijk is. Weet dat heel langzaam verder rijden nooit een optie is. Het wekt de woede van de mensen op, ongeacht de stemming. Het risico bestaat dat uw ruiten worden ingeslagen door een boze menigte, zoals door hooligans die amok willen maken na een verloren voetbalwedstrijd.

• Rijd indien mogelijk een zijstraat in als de oprukkende menigte zich voor u bevindt, of rijd achteruit tot u weer in veiligheid bent.
• Kunt u geen kant meer op? Sluit de auto dan af en laat het voertuig achter. Gedraag u vervolgens alsof u zich te voet in een menigte bevindt.
• Als het niet anders kan, sluit u de portieren en blijft u rustig achter het stuur zitten, raampjes dicht natuurlijk… en hoop er het beste van.

Survival in de stad

In de natuur is het belangrijk dat men de juiste mentale gesteldheid heeft en stressbestendig is in overlevingssituaties, zoals ook het kennen van overlevingstechnieken belangrijk is. Wie ooit in een stad in een kwaaie of paniekerige menigte verzeild is geraakt, zal zich vreemd genoeg hetzelfde voelen als wanneer men verdwaald is in de meedogenloze natuur in een ver land, verstoken van hulp maar met het acute besef dat men zonder middelen moet zien te overleven.

Lees verder

• Hoe overleef je een orkaan – thuis, in de auto en te voet
• Een vulkaanuitbarsting overleven: voortekenen en wat te doen
• Bergwandelen – pas ook in de zomer op voor onderkoeling
• Verdwaald en geen proviand – de eetbaarheidsproef
• Ingesloten door bosbrand of heidevuur – hoe overleef je het?