Linkshandigheid: dagelijkse problemen en aanpassingen

Veel dingen in de wereld zijn niet voor iedereen vanzelfsprekend. Zo worden weliswaar de meeste talen van links naar rechts geschreven, wat voor zeer velen een handige richting is, maar voor een groot aantal schrijvers is dat niet het geval. Linkshandigen moeten zich namelijk met veel moeite aanpassen aan wat voor rechtshandigen vanzelfsprekend is. Zo zijn er talrijke dingen die op rechtshandigheid zijn gebaseerd en inderdaad voor velen logisch zijn maar voor anderen dus niet. Maar gelukkig bestaan er artikelen, attributen, gereedschappen, instrumenten, voorwerpen en allerlei dingen die de fabrikant heeft aangepast voor linkshandigen.

Van kinds af aan links aanleren

Iemand die linkshandig is wil de meeste dingen met de linkerhand doen die een rechtshandige rechts doet. De oorzaak van linkshandigheid is onbekend maar erfelijkheid zou een rol kunnen spelen. Veel vaardigheden worden door de linkshandigen van kinds af aan met de linkerhand aangeleerd waardoor die hand zich beter ontwikkelt. De hand heeft sterkere spieren die beter bestuurbaar zijn. Hetzelfde is het geval bij rechtshandigen met de rechterhand.

Omgaan met linkshandigheid

De meeste mensen zijn rechtshandig en naar schatting is tien tot vijftien procent linkshandig. Van die procenten zijn er iets meer mannen dan vrouwen linkshandig. Vroeger ging men anders om met linkshandigheid. Maar voor veel dingen vergt linkshandigheid nog steeds veel aanpassingen.

Linkshandigheid vroeger

In vroeger jaren werd linkshandigheid op school menigmaal afgestraft met een tik op de vingers. Ouderen hebben zich daarom vaak tweehandig ontwikkeld wat ambidextrie wordt genoemd. Al enkele tientallen jaren worden kinderen op school vrijgelaten of ze met de linkerhand of rechterhand willen schrijven.

Veel aanpassingen

In onze rechtshandig georiënteerde maatschappij wordt wel veel aanpassing gevraagd van de linkshandigen. Zo zijn bijvoorbeeld een schaar of blikopener door een linkshandige moeilijk te hanteren tenzij er speciaal aangepaste modellen van zijn aangeschaft.

Kleine dagelijkse irritaties bij linkshandigheid

Een linkshandige heeft heel vaak slechts dingen ter beschikking die voor rechtshandigen zijn gemaakt en dat kan erg onhandig zijn. Irriterende ongemakken komen daarom regelmatig voor zoals het dubbelslaan van papier door met een rechts model schaar te knippen of een rafelige boterham omdat de kartels aan de rechterzijde zitten of stoffen waar niet doorheen te komen is zonder aangepaste schaar.

Problemen met linkshandig schrijven

Maar het meest voorkomende probleem voor linkshandigen is wellicht het schrijven wat toch voor de meesten dagelijks (veelvuldig) werk is. Een linkshandige schuift vaak met de schrijvende hand over wat er geschreven is. Schrijven met een vulpen is daarom moeilijk omdat de inkt nog niet droog is terwijl de hand er over schuift. Ook is het lezen van wat zojuist geschreven is moeilijk omdat de hand er overheen wordt gehouden. Dit kan slechts met een vermoeiende handhouding worden voorkomen. Het schrijven wordt tevens bemoeilijkt omdat de pen niet voort wordt getrokken maar geduwd waardoor hij over het papier krast en haken kan veroorzaken of inktvlekken. Mede om die reden werd in de tijd van de kroontjespen op scholen verboden om links te schrijven en zijn er veel ouderen die hebben geleerd om rechts te schrijven terwijl ze linkshandig zijn.

Aanpassingen van de motoriek bij veel niet aangepaste artikelen

Veel artikelen, attributen, gereedschappen en instrumenten zijn gemaakt met als uitgangspunt dat ze door rechtshandigen gebruikt worden en vergen daardoor aanpassingen van de motoriek van de linkshandigen. Typische voorbeelden van niet aangepaste artikelen en instrumenten zijn:

• Bedieningsknoppen: Veel apparaten hebben bedieningsknoppen aan de rechterzijde zoals cijfertoetsen op een toetsenbord, opwindknopje op horloge en afdrukknopje op een fototoestel. Het werken hiermee vergt een aangepaste motoriek.
• Computermuis: Deze kan weliswaar worden aangepast voor linkshandigen maar bij gebruik door meerdere personen moet hij telkens anders worden ingesteld.
• Congresstoelen: Een congresstoel heeft aan de rechterzijde een schrijftafeltje wat voor een linkshandige heel ongemakkelijk is.
• Dunschiller: Met een niet aangepaste dunschiller is het zeer lastig werken.
• Hanteren van dingen: Autorijden (schakelen), hockeystick, naaimachine, telefoonhoorn, betaalpas in apparaat, binnenzak in confectiekleding.
• Ringband of ordner: De ring bemoeilijkt het schrijven omdat het rechterpapiervel zich rechts van de ring bevindt.
• Schaar: Bij linkshandig knippen met een niet aangepaste schaar worden de bladen van de schaar uit elkaar geduwd.
• Steelpan, soeplepel, juslepel: Deze artikelen zijn voorzien van slechts één schenktuitje dat voor linkshandigen aan de verkeerde kant zit.

Linkshandige artikelen met exact spiegelbeeld

Maar tegenwoordig hebben de makers van allerlei spullen eindelijk de doelgroep linkshandigen ontdekt en bestaan er al veel artikelen, attributen, gereedschappen en instrumenten die speciaal voor hen zijn gemaakt. De voorwerpen voor linkshandigen moeten een exact spiegelbeeld vormen van de rechtshandige. Pas dan heeft een linkshandige er goede controle zoals bijvoorbeeld:

• Dunschiller: Reuze handig als een dunschiller is aangepast om makkelijker allerlei dagelijkse keukenkarweitjes te kunnen doen.
• Gitaren: Ook instrumentenbouwers houden soms rekening met linkshandigheid. Zo bestaan er gitaren voor linkshandige muzikanten.
• Kurkentrekker: Met een rechtshandige kurkentrekker werken is erg lastig voor een linkshandige. Een aangepaste kurkentrekker draait de andere kant op waardoor een linkshandige naar binnen kan draaien en meer kracht kan zetten.
• Meetlint: Een aangepast meetlint ziet er voor een rechtshandige vreemd uit omdat de cijfers en getallen van rechts naar links aflezen.
• Messen: Er bestaan verschillende soorten gekartelde messen waarbij de kartels zich aan de linkerkant bevinden wat vooral belangrijk is bij een broodmes maar ook bij tafelmessen.
• Schaar: Diverse schaarsoorten zijn voor linkshandigen verkrijgbaar zoals kappersschaar, nagelschaar, papierschaar, snoeischaar en stoffenschaar. Bij een aangepaste schaar zijn de bladen anders geplaatst en zijn de voorgevormde ogen zodanig dat duim en vingers er in passen. Een aangepaste schaar geeft ook meer zicht op het werk.
• Schrijfattributen: Schrijfattributen kunnen aangepast worden om makkelijker mee te kunnen werken zoals bijvoorbeeld een ergonomische balpen die dan beter in de hand ligt of een schoolvulpen die niet krast of een tekenset die veel hanteerbaarder is.