Filmen en fotograferen van mensen op straat. Mag dat?

Filmen en fotograferen van mensen op straat. Mag dat? Stel dat je iets te hard met je auto rijdt en wordt aangehouden door de politie. Hierbij word je ook nog eens gefilmd door een filmploeg van een televisieprogramma. Mogen zij jou eigenlijk wel filmen? Kun je met succes bezwaar maken tegen het uitzenden van de beelden? Als zij jou mogen filmen, mag je dan ook politieagenten filmen en de beelden op YouTube zetten? En wat kun je doen als je ongewenst op de website van GeenStijl of Dumpert komt te staan? Kortom, wat mag er wel en wat mag er niet? Inhoudsopgave

Redelijk belang

Op zich mag je van alles filmen en fotograferen op de openbare weg. Iedereen die zich in de openbare ruimte begeeft, loopt de kans om gefilmd of gefotografeerd te worden. Dat is nu eenmaal het risico. Toch zijn er wel degelijk grenzen aan deze vrijheid. Zo kan het zijn dat iemand onredelijk nadeel ondervindt indien een foto of film waarop hij/zij voorkomt openbaar gemaakt wordt. In de rechtspraak zegt men dan dat de betreffende persoon een “redelijk belang tegen publicatie” heeft. In zo’n geval kan publicatie met succes aangevochten worden. Tja, dit is nog wel een beetje vaag. Wanneer heeft iemand dan een redelijk belang? En wie bepaalt dat dan?

Commercieel belang is redelijk belang

Openbaarmaking van een foto of film kan voorkomen worden als er sprake is van een redelijk belang bij degene die gefilmd of gefotografeerd is. Dit redelijke belang kan bijvoorbeeld bestaan uit een commercieel belang. Indien je normaal gesproken geld zou kunnen vragen voor een foto of film van jezelf dan is het natuurlijk niet de bedoeling dat iemand anders profiteert van jouw bekendheid en daar niets voor betaalt. In zo’n situatie heb je een redelijk belang om openbaarmaking van foto of film te verbieden. Een beroep op een commercieel belang kan echter alleen gedaan worden als het aannemelijk is dat men normaal gesproken zou betalen voor een foto of film van jou. Er moet dus wel sprake zijn van enige bekendheid.

Voorbeeld van geen commercieel belang
In juni 2007 is een mevrouw gefotografeerd toen zij in strakke sportkleding aan het joggen was in een openbaar park. De betreffende foto is door een bedrijf in een database gezet en verkocht aan de Consumentenbond en aan de Universiteit van Wageningen. De Consumentenbond heeft de betreffende foto paginagroot afgedrukt in haar gids (met een oplage van 600.000 exemplaren). De mevrouw op de foto was hiervan niet gecharmeerd en begon een rechtszaak. Ze stelde dat door publicatie van de foto inbreuk gemaakt was op haar persoonlijke levenssfeer en haar portretrecht. Hiernaast heeft ze gesteld dat ze zelf het recht wil hebben om haar portret voor commerciële doeleinden te gebruiken. De rechter heeft hierover gezegd dat ook de verkoper van de foto rechten heeft (informatievoorziening). In dit geval vond de rechter dat het bezwaar van mevrouw begrijpelijk was, maar dat haar belang ondergeschikt was aan het belang van de verkoper van de foto. De inbreuk op haar rechten waren niet zo ernstig dat het belang van informatievoorziening hiervoor moest wijken. Met betrekking tot het commerciële belang stelde de rechter dat mevrouw geen bekende Nederlander is die haar portret commercieel zou kunnen exploiteren. Met andere woorden: doordat mevrouw geen bekende persoonlijkheid is, is er geen sprake van een commercieel belang. Je raadt het wellicht al: mevrouw werd op alle punten in het ongelijk gesteld. Ze moest publicatie van haar foto maar accepteren.

  • Datum uitspraak 27-01-2009
  • Datum publicatie 23-02-2009
  • Zaaknummer 200010745/01 KG
  • Link naar uitspraak

Wegmisbruikers

Hoe zit het dan met televisieprogramma’s zoals Wegmisbruikers en Blik Op De Weg? Mogen zij dan iedereen zomaar filmen en dit uitzenden? Op zich is deze vraag niet met een simpel 'ja' of 'nee' te beantwoorden. Het hangt helemaal van de situatie af. Met name de vraag of de gefilmde persoon een redelijk belang tegen publicatie heeft, is bepalend. Om te beginnen zou je als gefilmde persoon kunnen stellen dat door het uitzenden van de opnames inbreuk gemaakt wordt op het recht op privacy. Dit recht is vastgelegd in artikel 10 lid 2 EVRM. Als de beelden uitgezonden worden, worden jouw rechten dus geschonden. De vraag is of dit voldoende is om uitzending tegen te gaan. De makers van het programma hebben namelijk ook rechten. Zij hebben namelijk recht op de vrijheid van meningsuiting (artikel 10 EVRM). Uiteindelijk zal het er dus om gaan welk recht het zwaarst weegt: het recht op privacy of het recht op de vrijheid van meningsuiting.

Rechtszaak tegen Blik Op De Weg
In 2006 heeft de rechter uitspraak gedaan in een zaak welke was aangespannen door een mevrouw die gefilmd werd door de filmploeg van Blik Op De Weg. Zij stelde o.a. dat haar recht op privacy was geschonden. Blik Op De Weg was van mening dat door het verbieden van de uitzending hun recht op de vrijheid van meningsuiting zou worden geschonden. Bij de afweging tussen deze belangen heeft uiteindelijk het soort televisieprogramma een grote rol gespeeld. De rechter vond namelijk dat Blik Op De Weg een educatief doel nastreeft waardoor een algemeen belang wordt gediend. Hiernaast vond de rechter dat het met de schending van de privacy wel meeviel, omdat het gezicht van mevrouw en haar kentekenplaat onherkenbaar gemaakt waren. De klacht van mevrouw werd ongegrond verklaard. De beelden mochten gewoon uitgezonden worden.

  • Datum uitspraak: 10-10-2006
  • Datum publicatie: 5-4-2013
  • Zaaknummer: 80930 / KG ZA 06-276
  • Link naar uitspraak

Fotograferen van politieambtenaren

Blijkbaar heeft een particulier vaak niet voldoende redelijk belang om publicatie van beelden te verbieden. De eenvoudige stelling dat je het vervelend vindt of dat het inbreuk maakt op je privacy is meestal niet voldoende. Betekent dit dan dat je ook ongestraft beelden van politieambtenaren mag publiceren? Ook hierover is in het verleden wel eens een rechtszaak geweest.

Rechtszaak door politieambtenaren
Op 20 februari 2003 waren een aantal politieagenten bezig met een snelheidscontrole. Hierbij werden de politieagenten gefotografeerd. De betreffende fotograaf plaatste de foto’s op zijn website. Hierbij noemde hij tevens de namen van de betreffende agenten. De agenten pikten dit niet en begonnen een rechtszaak. Ook hier heeft de rechter een belangenafweging moeten maken tussen privacy en de uitingsvrijheid van de fotograaf. Uiteindelijk heeft de rechter besloten dat de foto’s gepubliceerd mogen worden, maar dat de politieagenten wel onherkenbaar gemaakt moeten worden op de foto’s. Vermelding van de namen van de agenten werd ook door de rechter verboden.

  • Datum uitspraak: 15-3-2005
  • Datum publicatie: 4-4-2013
  • Zaaknummer: 2004/644
  • Link: http://jure.nl/AT0895

GeenStijl en Dumpert

Op de websites van GeenStijl.nl en Dumpert.nl staan regelmatig filmpjes waar de gefilmde personen niet blij mee zullen zijn. Als deze filmpjes gemaakt zijn op de openbare weg zal het niet meevallen om hier juridisch iets aan te doen. Dit verandert echter als de gefilmde persoon kan aantonen dat hij of zij schade lijdt door publicatie van de film of foto. In dat geval heeft de gefilmde persoon wellicht wel een 'redelijk belang' tegen het verspreiden van de film of foto. Dat de genoemde websites niet altijd ongestraft filmpjes mogen plaatsen, blijkt uit de uitspraak van augustus 2011.

Rechtszaak tegen GeenStijl en Dumpert
In februari 2007 werden twee meisjes in Amsterdam gefilmd. Het was ’s nachts in de buurt van het Leidseplein. Beide meisjes zaten in een portiek en hadden moeite met bewegen en praten. Tussen de meisjes lag een plas braaksel, waar de cameraman voor de duidelijkheid nog eens goed op inzoomde. Het was duidelijk dat de dames teveel gedronken hadden. In het gesprek met de cameraman vertelde één van de meisjes dat ze rechten studeert en voorzitter is van haar dispuut.

Via een omweg kwam het filmpje uiteindelijk in juli 2009 op de website van GeenStijl en Dumpert terecht. Op beide websites werd het filmpje door de beheerders van de websites voorzien van 'grievende teksten'. De bezoekers van de websites haakten hier gretig op in en plaatsten honderden reacties bij het filmpje. In deze reacties werd het meisje massaal beledigd en belachelijk gemaakt.

Als gevolg van het beruchte filmpje kreeg het meisje hardnekkige depressieve klachten en een eetstoornis. Voor deze klachten heeft zij professionele hulp gezocht. Uiteindelijk besloot zij om de genoemde websites aan te klagen en vroeg om een schadevergoeding. Ze claimde verschillende bedragen, waaronder € 75.000 voor de aantasting van haar eer en goede naam. Hiernaast claimde ze ruim € 9.000 schade in verband met studievertraging, € 10.000 in verband met de verminderde kansen bij het vinden van een passende baan, € 7.500 voor juridische kosten en € 15.000 voor toekomstige juridische kosten. De totale claim was totaal ruim meer dan € 100.000.

De rechtbank achtte bewezen dat de psychische storingen van het meisje het gevolg waren van de publicaties van GeenStijl en Dumpert en dat er geen sprake was van 'eigen schuld', zoals de websites betoogden. Hiernaast was de rechtbank van mening dat er sprake was van 'psychisch leed' en niet van slechts 'psychisch onbehagen'. Gezien de ernst van de gevolgen en de daaruit voortvloeiende schade veroordeelde de rechter GeenStijl tot betaling van een vergoeding van € 10.000 voor immateriële schade. Hiernaast moest Geenstijl de kosten van de procedure betalen (ruim € 1.200). De overige eisen van het meisje werden afgewezen.

  • Datum uitspraak 10-08-2011
  • Datum publicatie 19-09-2011
  • Zaaknummer 478851 / HA ZA 10-4089
  • Link naar uitspraak

Conclusie

Soms mogen beelden wel gepubliceerd worden en soms niet. Het hangt af van alle omstandigheden. De belangen van de partijen moeten tegen elkaar afgewogen worden. Hierbij moet bepaald worden welk belang de ene partij heeft om publicatie te verbieden. Is er een commercieel belang of is er alleen een privacybelang? Hoe groot zijn deze belangen en welke belangen heeft de tegenpartij? Hoewel iedere zaak anders is, is het wel duidelijk dat alleen inbreuk op je privacy onvoldoende is om publicatie te verbieden. Indien je aantoonbaar schade lijdt door publicatie, heb je wellicht wel mogelijkheden om publicatie juridisch aan te vechten.
© 2015 - 2024 Boei, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Filmen: zelf een storyboard makenWie filmpjes maakt met de mobiele telefoon, de camrecorder of de DSLR kan de kwaliteit verhogen door vooraf een plan te…
Personenvennootschap: openbare/stille personenvennootschapDe samenwerking van twee of meer mensen in een onderneming kan vorm krijgen door de oprichting van een personenvennootsc…
Mag ik foto’s van internet halen?Op het internet staan miljoenen foto’s die u eenvoudig over kunt nemen en zelf op het internet kunt plaatsen. Tenzij bij…
Bespioneren, hoe doen ze dat?Bespioneren, hoe doen ze dat?Spionage komt vaker voor dan u denkt, ook in uw naaste omgeving kunt u anderen bespioneren of afluisteren of u kunt besp…

Heksenvervolging een duivelse aangelegenheidHeksenvervolging is al begonnen rond 1450 maar heeft vooral plaatsgevonden in de zestiende en zeventiende eeuw hoewel er…
Een prettige en veilige thuisbasis voor iedereenEen prettige en veilige thuisbasis voor iedereenIeder levend wezen heeft een veilige thuisbasis nodig die goed/prettig aanvoelt. Hoewel veiligheid of het ontbreken daar…
Bronnen en referenties
  • https://openaccess.leidenuniv.nl/bitstream/handle/1887/14347/Portretrecht.pdf?sequence=1, bezocht op 23-04-2015
  • http://jure.nl/AT0895, bezocht op 23-04-2015
  • http://blog.iusmentis.com/2008/07/03/geen-portretrecht-bij-op-straat-genomen-foto/, bezocht op 23-04-2015
  • https://www.facebook.com/112Vandaag/posts/509007035885622, bezocht op 23-04-2015
  • http://jure.nl/ecli:nl:rbzut:2006:az3285, bezocht op 23-04-2015
  • http://lexx-it.nl/lexxit-knowledge/een-redelijk-belang-de-zin-van-het-portretrecht-art-21-aw/, bezocht op 23-04-2015
  • http://www.auteursrecht.nl/auteursrecht/152911/, bezocht op 23-04-2015
  • http://www.nrc.nl/rechtenbestuur/2009/10/27/uitspraak-40-grenzen-voor-geenstijl-nl, bozcht op 20-07-2015
  • http://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:RBAMS:2011:BT1877, bezocht op 20-07-2015
Reacties

A. van der Reep, 04-12-2016
Heb op de Facebookpagina van Woerden foto's geplaatst van lokale straten, parken, gebouwen e.d. Op een van de foto's staat een oudere man halverwege een grasveld, alleen te herkennen door wie hem persoonlijk kent. Gezicht is niet eens duidelijk in beeld. Kreeg via Facebook het verzoek van zijn dochter de foto te verwijderen omdat haar vader niets heeft met dit soort media en omdat zij het niet wilde hebben (namens hem? Hoe heeft hij dat kunnen zien als hij niets met Facebook heeft?) Het begint een vervelende discussie te worden met dreigementen over politie e.d. in platvloers taalgebruik. Heb inmiddels de foto verwijderd maar heb ook de neiging hem weer te plaatsen om te zien wat zij verder denkt te kunnen ondernemen. Reactie infoteur, 07-12-2016
Beste bezoeker,
Zover ik het kan beoordelen, lijkt mij de publicatie van uw foto niet in strijd met de wet. Nu de foto gewoon in een vrij toegankelijke (openbare) plek is gemaakt, kan dat het probleem niet zijn. Ook lijkt de gefotografeerde persoon geen redelijk belang te hebben om zich te verzetten tegen de publicatie van de foto. Het vaak geroepen 'privacy' is over het algemeen geen 'redelijk belang' conform de wet. De dochter van de gefotografeerde man heeft al helemaal geen 'redelijk belang' om zich tegen publicatie van de foto te verzetten. Ik zou echt niet kunnen bedenken op welke wettelijke grond zij de publicatie zou kunnen tegengaan.
Ik kan me voorstellen dat u zich geen onredelijke grenzen wilt laten opleggen en zeker niet als dat gepaard gaat met "platvloers taalgebruik en dreigementen", zoals u aangeeft in uw bericht. Wellicht zou u de 'klager' kunnen adviseren om de politie om een oordeel te vragen? Hopelijk kan de uitleg van de politie haar overtuigen. Succes

Meijer, 06-07-2015
Ongelooflijk dit zeg. Vooral dat verhaal over die mevrouw die aan het sporten was en totaal geen rechten heeft terwijl die foto gewoon gepubliceerd werd in een groot blad. Reactie infoteur, 06-07-2015
Het is inderdaad behoorlijk anders dan je zou verwachten. In de praktijk kan je juridisch weinig beginnen tegen iemand die een foto (of filmpje) van je maakt. Zelfs de betreffende mevrouw waarvan haar foto werd afgedrukt in een enorme oplage, had dit maar te pikken. Apart, he?

Boei (59 artikelen)
Laatste update: 30-12-2019
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 9
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.