Terbeschikkingstelling van de medische wetenschap

Terbeschikkingstelling van de medische wetenschap Soms ziet u het op een rouwbrief staan: "Hij heeft zijn lichaam ter beschikking van de medische wetenschap gesteld." Deze keuze komt dan in plaats van een begrafenis of crematie. Als u overweegt uw lichaam na uw overlijden ter beschikking van de medische wetenschap te stellen is het belangrijk dat u de benodigde papieren in orde brengt.

Hoe gaat dat?

De makkelijkste manier om hiermee te beginnen is naar uw huisarts te gaan en uw wens ter sprake te brengen. Uw huisarts neemt dan contact op met een universiteit en verzorgt een informatie-mapje voor u.

Wilsbeschikking

In dat informatie-mapje zit een voorbeeld van een wilsbeschikking. Dat voorbeeld moet u overschrijven en ondertekenen: het moet een handgeschreven wilsbeschikking zijn. Als er een reden is waarom dit niet kan, bijvoorbeeld omdat u niet (meer) kunt schrijven, dan mag de wilsbeschikking ook door iemand anders overgeschreven worden, mits u zelf kunt ondertekenen. Bespreek dit wel even met de universiteit, het telefoonnummer vindt u in het informatiemapje.

Universiteit

Daarna geeft u de wilsbeschikking af bij de universiteit. De universiteit bewaart dit en de huisarts krijgt een kopie. Dit betekent niet automatisch dat het lichaam door de universiteit geaccepteerd is, zeg daarom nooit uw uitvaartverzekering op. Als de beslissing het lichaam ter beschikking te stellen een 'last minute' beslissing van de overledene is waardoor de universiteit de papieren nog niet heeft, dan hoeft dit geen belemmering te zijn. In overleg met de universiteit kunnen de papieren met het lichaam meegegeven worden.

Na het overlijden

Na het overlijden moet de universiteit zo snel mogelijk gewaarschuwd worden, want als het lichaam geaccepteerd wordt, moet het binnen 24 uur bij de universiteit zijn. De universiteit vraagt dan naar de doodsoorzaak. Afhankelijk van de doodsoorzaak en het aantal lichamen dat op dat moment beschikbaar is, beslist de universiteit over de acceptatie. Vervolgens moet de burgemeester toestemming geven het lichaam te ontleden. Als het lichaam geaccepteerd wordt, betaalt de universiteit het vervoer van het lichaam. Het lichaam wordt door een begrafenisondernemer in een keurige auto vervoerd.

Opbaren

De overledene wordt niet opgebaard en niet gekist. Het is wel mogelijk gelegenheid te geven afscheid te nemen, maar dat moet binnen die 24 uur die er is voordat het lichaam bij de universiteit moet zijn. Het is daarom aan te raden een lijst klaar te hebben liggen met de telefoonnummers van iedereen die eventueel afscheid wil nemen, zodat deze mensen snel bijeen geroepen kunnen worden.

Vervoer

Als de uitvaartondernemer het lichaam komt halen en de overledene is gestorven in een ziekenhuis of in een verpleegtehuis, is het raadzaam vooraf nagedacht te hebben of u het lichaam naar de uitgang wilt begeleiden. Dit gaat niet met de gebruikelijke toeters en bellen waarmee we een overledene gewoonlijk begeleiden. Het lichaam wordt in een lijkenzak met een laken erover op een brancard vervoert naar de goederenuitgang. De brancard gaat de auto in, de deuren gaan dicht en klaar. U kijkt om u heen en ontdekt dat u tussen de vuilnisbakken staat.

Rouwrituelen

De beslissing het lichaam ter beschikking van de medische wetenschap te stellen, gaat veel verder dan bijvoorbeeld orgaandonatie. Voor de nabestaanden heeft de beslissing het lichaam ter beschikking te stellen als consequentie dat er sneller dan gewoonlijk afscheid genomen moet worden en dat er geen uitvaart zal zijn.
Er kunnen wel rouwbrieven verstuurd worden en er kan ook een samenkomst in een rouwcentrum georganiseerd worden. Bij die samenkomst is er echter geen kist die centraal staat, het is daarom aan te raden iets anders centraal te stellen, bijvoorbeeld een bloemstuk met een foto van de overledene.

Nabestaanden

Rouwrituelen hebben een functie, het ontbreken van een kist en het ontbreken van een uitvaart kan daarom lastig zijn voor de nabestaanden. Het is daarom aan te raden uw beslissing te bespreken met de mensen die het aan gaat, zodat uw beslissing niet als een complete verrassing komt. Het hoeft overigens niet zo te zijn dat uw nabestaanden door deze beslissing problemen met hun rouwproces krijgen, dat hangt af van het referentiekader waarbinnen zij dit plaatsen.
© 2008 - 2024 Judithm, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Hoe regel je je eigen begrafenis of crematieHoe regel je je eigen begrafenis of crematieHoe regel je je eigen begrafenis of crematie, zodat ook na je dood aan je wensen voldaan kan worden. Lees hier aan welke…
Begraven of cremeren?Begraven of cremeren?De keuze voor begraven of cremeren wordt vaak ingegeven door traditie en religie. Wat gebeurt er precies bij cremeren? W…
Wat kost een crematie?Na het overlijden zijn er twee mogelijkheden, begraven of cremeren. De meeste mensen hebben wel een duidelijke voorkeur…

Aurobindo, de Moeder en het supramentaleSri Aurobindo en zijn spirituele gezellin Mirra Alfassa, gekend als De Moeder zijn reeds jaren niet meer fysiek in deze…
Crematie: de kist zelf in de oven invoerenCrematie: de kist zelf in de oven invoerenAls we denken aan een crematie, denken we gewoonlijk aan een samenkomst in de aula van een crematorium, aan toespraken e…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Geralt, Pixabay
Reacties

Linda, 14-11-2013
Mijn ouders hadden zich ongeveer 40 jaar geleden beschikbaar gesteld voor de wetenschap, dit hebben ze gedaan op het moment dat mijn oudste zus 18 jaar was. de overige 4 kinderen waren toen te jong of nog niet geboren. Mijn vader is in 2000 overleden en opgehaald. We hebben dit allemaal verschrikkelijk gevonden en nog steeds. Wij moeten er niet aan denken dat dit ook zo gaat met mijn moeder. Ik heb hier met haar over gesproken en ze heeft dit toen gedaan omdat mijn vader de kinderen niet wilde op laten draaien voor het regelen van de crematie of begrafenis. Ze heeft hierdoor geen verzekering en denkt dat ze het nu niet meer terug kan draaien ze dacht ook dat ze hierdoor donor was want dat wil ze eigenlijk. Kan iemand hier mij en mijn moeder advies in geven hoe we dit aan kunnen pakken. Reactie infoteur, 14-11-2013
Het ter beschikking stellen is geen verzekering tegen uitvaartkosten, omdat het niet zeker is dat het lichaam geaccepteerd wordt en omdat er gewoonlijk evengoed kosten komen. Denk hierbij aan rouwbrieven, eventueel een herdenkingsbijeenkomst etc.

Als uw moeder haar beslissing wil herzien kan dat gewoon en als ze haar beslissing niet herziet is het niet uitgesloten dat er toch een uitvaart nodig is en kunnen er evengoed kosten komen.

Als er zaken niet duidelijk zijn, kunt u dit bespreken met de huisarts.

Esmeralda, 08-11-2013
Geachte heer/mevrouw,

Mijn vraag is, na hoeveel jaar worden de overledene die zich ter beschikking hadden gesteld aan de wetenschap, gemiddeld gecremeerd of begraven. Ik heb begrepen dat dit tussen de 3 en de 5 jaar ligt, maar kan dit ook langer zijn? Zoja, wat is het maximum aantal jaar dat diegene blijft voor onderzoeken? Reactie infoteur, 08-11-2013
Goede vraag.
Toen zich dit in mijn omgeving afspeelde is me verteld dat het om maximaal 20 jaar ging. Maar ik heb dit antwoord niet geverifieerd, dus ik weet het niet zeker.

Als het belangrijk voor u is om dit te weten te komen, raad ik u aan om een universiteit te bellen.

H. F. Oosterling, 12-12-2011
Zowel mijn echtgenote als ik zijn van mening dat onze lichamen t.z.t.het beste kunnen dienen wetenschappelijke doeleinden en/of transplantaties. Maar we kunnen maar geen duidelijke beeld te pakken krijgen wat de consequenties zijn. Graag enige hulp hierbij. Reactie infoteur, 14-12-2011
Ter beschikking van de wetenschap stellen is iets anders dan organen en weefsels beschikbaar stellen voor transplantie.
Als u organen en weefsels beschikbaar stelt voor transplantatie, dan is daarna een gewone uitvaart mogelijk.
Maar als u uw lichaam ter beschikking van de wetenschap stelt, dan moet het lichaam binnen 24 uur bij de universiteit zijn. Er is dan geen mogelijkheid het lichaam op te baren en er is dan geen uitvaart.

Is uw vraag hiermee beantwoord?

Santegoets M. B. J., 17-10-2011
Mijn broer kan niet lezen en schrijven maar wil zijn lichaam ter beschikking stellen. Hij heeft geen uitvaartverzekering en wil de famlie niet met de kosten laten zitten. Hij is ernstig ziek en de arts ziet geen perspectief meer voor hem. Kunnen we dat nu nog regelen want een uitvaartverzekering krijgt hij niet meer. Reactie infoteur, 24-10-2011
Wettelijk moet er wanneer iemand die zijn of haar lichaam ter beschikking van de wetenschap wil stellen een handgeschreven wilsbeschikking zijn. Ik weet echter uit ervaring dat wanneer iemand niet (meer) kan schrijven, het ook mogelijk is dat een ander de wilsbeschikking schrijft, mits de betrokkene nog wel kan tekenen.

Hoe het ligt in de situatie die u beschrijft, weet ik ik niet. Ik raad u aan dit met de huisarts te bespreken of met een universiteit te bellen.

W. J. de Vries-Sijthoff, 25-05-2011
Is er ook een andere weg om de benodigde papieren hiervoor te krijgen of is dat alleen mogelijk via m, n huisarts?Ik heb al meerdere malen gehoord dat een huisarts hier liever niet aan mee werkt, en om smeken en eindeloze gesprekken te vermeiden zou ik het dus liever via een andere weg aanvragen.
Fleur Reactie infoteur, 26-05-2011
Fleur,

Ik heb nooit eerder gehoord dat een huisarts hier liever niet aan mee werkt. Integendeel.
Maar als ik deze ervaring zou hebben en beslist mijn lichaam ter beschikking zou willen stellen, zou ik gewoon zelf een universiteit op bellen.

Met vriendelijke groet,
Spoedprocedure
Judith de Vries

Esther, 16-03-2011
Waarom kan iemand die zijn lichaam terbeschikking heeft gesteld geen nier maar afstaan. Is het voor de wetenschap voor nierpatieneten niet belangrijk hoe mensen gefunctioneerd hebben als ze met een nier geleefd hebben? Reactie infoteur, 20-04-2011
Geen idee.

Arjan Fakkeldij, 12-01-2011
Ik wel een uitvaartverzekering, destijds afgesloten door mijn ouders. Deze wil ik nu opzeggen en mijn lichaam aan de wetenschap nalaten omdat ik het oudste kind ben en zelf geen kinderen heb. Kan ik dat zomaar doen, of moet hemel en aarde bewegen omdat voor elkaar te krijgen. Reactie infoteur, 13-01-2011
Het is sterk af te raden uw uitvaartverzekering op te zeggen, want er is geen enkele garantie dat de universiteit uw lichaam accepteert. Dat is pas na uw overlijden bekend.
Daarnaast, ook bij ter beschikking stelling is een samenkomst/herdenking gangbaar en nodig voor de naaststaanden, bijvoorbeeld uw vrienden. Ook dit kost geld en de uitvaartverzekering (ook een verzekering in natura) kan hiervoor gebruikt worden.

Anke Leuverink, 16-09-2010
Waarom moet een burgemeester (in de alinea "Na het overlijden") toestemming verlenen om het lichaam te ontleden? Kan donorregistratie samengaan met ter beschikkingstelling? Reactie infoteur, 24-09-2010
Orgaandonatie gaat gewoonlijk niet samen met ter beschikkingstelling.
Het is wel mogelijk zowel een donorverklaring als een wilsbschikking over terbeschikkingstelling te hebben.
De keuze kan dan bij het overlijden bepaald worden en afhangen van de toestand waarin het lichaam zich bevindt. Hierbij krijgt orgaandonatie voorrang boven ter beschikkingstelling.

Waarom de burgemeester toestemming moet geven voor de ontleding van een lichaam weet ik niet.

H. Makkus, 01-09-2010
Ik wil mijn lichaam ter beschikking stellen aan de wetenschap, mijn huisarts vindt het echter raar en wil mij verder niet adviseren hoe ik te werk moet gaan, hoe nu verder? Reactie infoteur, 01-09-2010
Dit is een ongebruikelijk antwoord van de huisarts. Hier kan een reden voor zijn die ik niet ken.
Ikzelf zou doorvragen naar de reden waarom dit raar zou zijn en als ik geen bevredigend antwoord zou krijgen, zou ik een andere huisarts zoeken.

Dropshot, 27-07-2010
Hoihoi, ik denk er over om mijn lichaam ter beschikking te stellen, heb niet veel familie dus al die poespas na mijn ovelijden is niet nodig. Ook wil ik mijn uitvaartverzekering opzeggen, omdat er toch niet op zit te wachten op mij te cremeren/begraven. Is er dan iemand verantwoordelijk na mijn dood hiervoor? Reactie infoteur, 28-07-2010
De nabestaanden krijgen de rekening, dat kunnen ook verre familieleden zijn (zij kunnen deze erfenis verwerpen).

Als er helemaal geen nabestaanden zijn, betaalt de sociale dienst een eenvoudige uitvaart.

Marcel, 13-05-2010
Mijn moeder denkt erover over haar lichaam na haar dood ter beschikking te stellen aan de wetenschap. Ik ben daar trots op en steun haar, maar mijn oudere zus kijkt er anders tegenaan. Kan mijn zus mijn moeders wens na haar dood tegenhouden? Ik ben me ervan bewust dat de keuze van mijn moeder vooraf al goed besproken moet zijn met alle betrokkene. Reactie infoteur, 14-05-2010
De vraagsteller heeft een persoonlijk antwoord gekregen.

Wendy, 28-02-2010
Wat gebeurt er als ze klaar zijn met een lichaam en hoelang doen ze met een lichaam? Reactie infoteur, 02-03-2010
Een lichaam kan ongeveer 25 jaar gebruikt worden.
Wat er daarna gebeurt met het lichaam, begraven of cremeren, hangt af van de universiteit. Het is niet mogelijk om wanneer het lichaam opgebruikt is, alsnog een uitvaartdienst te houden.

Y. Zandvliet, 12-11-2009
Is er een leeftijdsgrens m.b.t.het ter beschikkingstellen van een lichaam? Reactie infoteur, 13-11-2009
Het gaat niet om de leeftijd, het gaat om de conditie van het lichaam en de doodsoorzaak.

M. M. A. Th van Kaathoven, 27-09-2009
Wordt mijn lichaam altijd geaccepteerd? Zo niet wat moet ik dan doen, als mijn lichaam niet wordt geaccepteerd door de universiteit, zodat ik niet wordt gecremeerd/begraven. Reactie infoteur, 28-09-2009
Nee, het lichaam wordt niet altijd geaccepteerd. Als het lichaam niet geaccepteerd wordt, komt er een gewone uitvaart. Het is daarom belangrijk om de uitvaartverzekering niet op te zeggen.

Ineke Wesdorp, 19-08-2009
Wat zijn de kosten als wij ons lichaam aan de wetenschap beschikbaar geven. Reactie infoteur, 20-08-2009
De universiteit draagt de kosten.

Jantina Bezema-De Boer, 03-03-2009
Ik ga 8 maart a.s. op vakantie met iemand die zich aangemeld heeft voor het 'ter beschikking stellen'. Stel dat er in het buitenland (350 km over de grens bij Groningen) iets met haar gebeurd. Kan haar wens dan toch doorgaan? Reactie infoteur, 04-03-2009
Vermoedelijk niet, want de universiteit betaalt de kosten van het vervoer van het lichaam.

B. Haarsma, 17-09-2008
Er zijn toch diverse universiteiten? Kan er geen contact gezocht worden onderling of er plaats is voor een licham? Reactie infoteur, 17-09-2008
Jawel, maar er is gewoon niet altijd behoefte aan lichamen. Het wordt nooit vooraf gegarandeerd.

Gerda, 12-08-2008
Ik wil vooraf de zekerheid hebben dat ze me accepteren want ik wil geen begravenis of crematie of afscheidsdienst. Ik hoef geen nagedachtenis. Wat zijn dan de mogelijkheden als ze je niet nemen en je wilt die poespas niet. Ik heb wel een verzekering daar gaat het niet om dus want ik wil mijn kinderen geen financieele schuld geven. Reactie infoteur, 12-08-2008
Dag Gerda,

Het is niet mogelijk vooraf zekerheid te krijgen of het lichaam geaccepteerd wordt.

Uitvaartverzekeringen bieden gewoonlijk de mogelijkheid een 'wensenlijstje' m.b.t. hoe de uitvaart eruit moet zien in het dossier te laten bewaren.
Ik raad je aan je wensen door te geven aan je uitvaartverzekering.

Groet,
Judithm

Hennie, 19-06-2008
Wordt je lichaam altijd geaccepteerd? Ik kan mij voorstellen dat je bijvoorbeeld geen begravenisverzekering afsluit om begraven te worden. Reactie infoteur, 20-06-2008
Dag Hennie,

Goede vraag.

Nee, je lichaam wordt niet altijd geaccepteerd.

Of je lichaam geaccepteerd wordt hangt er van af
- of er op dat moment behoefte is aan lichamen
- door welke oorzaak je overleden bent

Daarom moet je nooit je uitvaartverzekering opzeggen of zoiets, want pas als na het overlijden contact met de universiteit is geweest, is bekend of het lichaam geaccepteerd is.

Groet, Judith

Judithm (119 artikelen)
Laatste update: 13-06-2015
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.