Corry Tendeloo (1897 - 1956)

Corry Tendeloo is in de Nederlandse geschiedenis vooral bekend geworden als groot voorvechtster van de rechten van de vrouw. In de jaren 40 en 50 hadden de vrouwen in Nederland nog met vele beperkingen te maken. Corry Tendeloo diende een Tweede Kamer-motie in, de motie Tendeloo, die zorgde voor de afschaffing van de handelingsonbekwaamheid van vrouwen en het gedwongen ontslag van gehuwde ambtenaressen. Daarnaast was ze ook nog een feministe, advocaat en lerares.

Inhoud

• Nancy Sophie Cornélie Tendeloo
• Op weg naar de Tweede Kamer

Nancy Sophie Cornélie Tendeloo

Nancy Sophie Cornélie, oftewel roepnaam Corry, werd geboren op 3 september 1897 in Tebing Tinggi op het Indonesische eiland Sumatra. Ze werd geboren in een bevoorrecht milieu van de Indische bestuursambtenarij. Toen Corry werd geboren was haar vader, Henricus Tendeloo, was controleur eerste klas. Dit betekende dat hij een hoge functie had bij het controleren van producten die werden geëxporteerd. Enkele jaren daarna promoveerde hij tot assistent-resident van Beneden-Langkat en Langkat op het eiland Sumatra. Corry's vader was een zeer intellectuele man en was gepromoveerd in zowel taal- als letterkunde van de Oost-Indische Archipel, maar ook in rechtswetenschap was hij geleerd en publiceerde diverse artikelen. Helaas had hij een zwakke gezondheid en stierf toen Corry nog maar vijf jaar oud was.
Na het overlijden van haar man in 1903 vertrok de moeder van Corry, Jeanne Stammler, met haar drie kleine kinderen naar Nederland. Zj gingen in Leiden wonen.

Schoolperiode

In Leiden ging Corry naar school. Eerst ging ze naar de Hoogere Burgerschool voor meisjes en vervolgens doorliep ze het gymnasium. In 1916 verhuisde Corry samen met haar moeder en broer en zus naar Utrecht. Hier behaalde Corry twee jaar later, in 1918, haar akte Engels Middelbaar Onderwijs-A. Ze ging na het behalen van haar akte werken als lerares op de MULO (Meer Uitgebreid Lager Onderwijs), maar al na één jaar kwam Corry erachter dat het vak van lerares niets voor haar was.

Ze besloot rechten te gaan studeren aan de Universiteit van Utrecht en in 1919 schreef ze zich in. Het was op de Universiteit dat Corry in aanraking kwam met diverse maatschappelijke vraagstukken en haar belangstelling voor de vrouwenbeweging begon te groeien. Corry sloot zich via het Studenten-Genootschap voor Sociale Studie aan bij de vrouwenbeweging en vertegenwoordigde haar vrouwelijke studentenvereniging tijdens de Nationale Vrouwenraad. In 1924 werkte Corry enige tijd op een advocatenkantoor in Utrecht tot zij afstudeerde.

Advocate in Amsterdam
Corry ging in 1925 aan de slag als medewerkster bij het advocatenkantoor Pieren & Folker in Amsterdam. In 1927 vestigde ze zich als zelfstandig advocate in Amsterdam en verhuisde hier ook naar toe. Naast het werk in haar eigen praktijk doet ze ook vrijwilligerswerk voor het Rechtskundig adviesbureau voor onbemiddelden; "Ons Huis". In haar werk als advocate kwam ze vaak zaken tegen die voortkwamen uit de wettelijke ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Zij vond deze zaken vaak zo schrijnend dat ze besloot (bestuurs)lid te worden van diverse verenigingen die de belangen van vrouwen behartigden; van 1928 tot 1937 was Corry secretaris van de Nederlandse Vrouwenclub te Amsterdam, van 1933 tot 1939 was ze hoofdbestuurslid van de Vereniging voor Vrouwen met een Academische Opleiding en daar op volgend was ze ook nog hoofdbestuurslid van de Nederlandse Vereniging voor Vrouwenbelangen en Gelijk Staatsburgerschap (VVGS), dit deed ze van 1936 tot 1942.

Richting de Politiek

Vooral de activiteiten die Corry verrichtte voor de VVGS waren een springplank voor haar verdere politieke carrière. Uit het VVGS was het Jongeren Werk Comité voortgekomen en Corry was hier de voorzitster van. Ze kwam met dit comité in 1937 in actie tegen het wetsontwerp van minister C.P.M. Romme. Hij wilde het arbeidsrecht voor gehuwde vrouwen ernstig (verder) inperken. Samen met Willemijn Posthumus - Van der Groot organiseerde Corry diverse protestbijeenkomsten in het hele land. Samen met andere vrouwen werd er geprotesteerd en gepleit tegen het wetsontwerp van Romme. Corry trok tijdens deze protesten de aandacht van de bestuursleden van de Vrijzinnige-Democratische Bond (VDB). Zij vroegen haar of ze namens hun op de kandidatenlijst voor de Provinciale Staten ingeschreven wilde worden. Zo gebeurde het, helaas wist Corry alleen geen zetel te behalen, maar ze kreeg wel genoeg stemmen om zich verkiesbaar te stellen voor de Amsterdamse Gemeenteraad. In april 1938 was het Corry gelukt en nam zij plaats in de Amsterdamse Gemeenteraad, hier zou ze namen de VDB tot maart 1941 blijven zitten. Corry was één van de weinige die haar Joodse collega's een blijk van medeleven stuurde toen zij werden ontslagen in november 1940. In 1945 trad Corry weer toe tot de Gemeenteraad, dit keer tot 1946 toen de VDB overging naar de Partij van de Arbeid.

Op weg naar de Tweede Kamer

In februari 1946 ging de VDB over naar de Partij van de Arbeid. Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van dat zelfde jaar werd Corry als enige vrouw van de PvdA kandidatenlijst, rechtstreeks gekozen. Corry was niet de eerste vrouw in de Tweede Kamer, dat was Suze Groenewegen in 1918, lid van de SDAP. Maar Corry was wel de eerste feministe in de Tweede Kamer. Corry werd als snel na haar inwerkperiode een bekend en prominent Kamerlid. Ze viel vooral op¨tijdens haar toespraken en haar gevoel voor humor werd door vele erkend. Tijdens de gehele duur van haar Kamerlidmaatschap heeft ze aandacht gevraagd voor en gewerkt aan de verbetering van de rechtspositie van de Nederlandse vrouwen. Vooral in haar functie als lid van de vaste Kamercommissie voor Justitie, kon zij veel voor de rechten van de vrouw betekenen. Ze werkte onder andere mee met de totstandkoming van een nieuw Burgerlijk Wetboek.

"Mejuffrouw X"

Corry Tendeloo zorgde voor opschudding toen zij zich, onder een pseudoniem, probeerde in te schrijven voor de belastingacademie. Hier werden in deze tijd alleen nog maar mannen toegelaten. Helaas slaagde haar poging om principiële redenen niet, maar ze ontketende met haar actie wel een landelijke discussie in de pers. De pers gaf Corry Tendeloo de bijnaam "Mejuffrouw X". De discussie liep zo hoog op dat deze zelfs werd besproken in het Parlement en uiteindelijk werd in 1954 de Rijksbelastingacademie ook opengesteld voor vrouwen.

Motie van Tendeloo

Corry verbond haar naam uiteindelijk aan een motie die zij indiende in de Tweede Kamer. Corry streed al lange tijd voor gelijke(re) rechten voor vrouwen en dan vooral voor het opheffen van de handelingsonbekwaamheid van de gehuwde vrouw, het principe van gelijke loon voor gelijke arbeid en het recht van gehuwde ambtenaressen om te blijven werken na hun huwelijk. Volgens de wet werden vrouwen ondergeschikt geacht aan hun echtgenoot zodra zij trouwden en mochten ze daarom geen beroep meer uitoefenen. Corry Tendeloo was fel tegen deze wet, ze vond dat "de overheid geen bemoeienis mocht hebben met het al dan niet buitenshuis werken van getrouwde vrouwen" en volgens haar was dit "een zaak die vrouwen, in overleg met hun echtgenoten, zelf moesten beslissen". Op 15 september 1955 diende zij een motie in tegen de wet voor het ontslaggebod voor huwende ambtenaressen. De motie van Tendeloo werd vervolgens door alle vrouwelijke Tweede Kamerleden gesteund en won uiteindelijk met een krappe meerderheid van 46 stemmen voor tegen 44 stemmen tegen. In 1957 werd de wet eindelijk veranderd en mochten gehuwde ambtenaressen blijven werken, indien zij dit wensten. Ook de wettelijke opheffing van de handelingsonbekwaamheid van de gehuwde vrouw werd dankzij de inspanningen van Corry geregeld in 1956.

Overlijden Corry Tenderloo
Helaas maakte Corry het succes van het afschaffen van het ontslag van de gehuwde ambtenares niet meer mee. Aan het begin van de jaren 50 werd bij Corry de diagnose kanker gesteld. In 1952 was ze hierdoor al genoodzaakt geweest om haar advocatenpraktijk te stoppen. Ook het op en neer reizen tussen Amsterdam en Den Haag werd haar te zwaar. Ze had tot die tijd in een appartement gewoond in een flat voor ongehuwde personen van de Coöperatieve Woonvereniging "Het Nieuwe Huis". Ook hier was Corry jarenlang voorzitster (1933-1946). In 1953 verhuisde ze naar Wassenaar om dichter bij haar werk te wonen. Op 18 oktober 1956 overleed Corry Tenderloo in Wassenaar op 59 jarige leeftijd aan de gevolgen van haar ziekte.

Enkele tijdgenoten die Corry gekend hebben kenmerkten haar als een warme en hartelijke persoonlijkheid, maar wel een vrouw die altijd een "dame van stand" bleef. Maar wel een dame van stand die haar huishoudster aan tafel liet mee-eten... Veel mannelijke collega's hadden een grote bewondering en waardering voor Corry mede door haar enorme werklust, gedegen kennis van zaken en ze was een geduchte tegenstander in een debat.

Ze werd benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau en Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Ze is nooit getrouwd geweest.

Lees verder

• Hannie Schaft (1920-1945)
• Kenau Simonsdochter Hasselaer: strijdbaar & vastberaden
• Marga Klompé; eerste vrouwelijke minister (1912-1986)
• Trix Terwindt: KLM stewardess & verzetsstrijder (1911-1987)