Gehucht, buurtschap, dorp of stad

Woonplaatsen zijn er in allerlei soorten en maten; gehuchten, buurtschappen, dorpen en steden. Maar wanneer krijgt een woonplaats haar betreffende titel?

Nederzetting

Een nederzetting is het begin van een woonplaats. Een plaats waar mensen zich vestigen in een gebied dat daarvoor onbewoond was, waarbij het niet om één woning gaat, maar om een aantal woningen bij elkaar, die samen een nederzetting vormen. Hoe de nederzetting is gaan groeien is afhankelijk van de omgeving. Sommige veendorpen zijn in de tijden van ontginning snel gegroeid en andere plaatsen door de nabijheid van een klooster of landbouwmogelijkheden. Elke plaats heeft zo zijn eigen ontstaan. De grootte en het aantal voorzieningen zorgen tegenwoordig voor benaming van een plaats; gehucht, buurtschap, dorp of stad.

Buurtschap

Een buurtschap is een zeer kleine plaats, dat bestaat uit een verzameling van enkele huizen en/of boerderijen. In de volksmond wordt het ook wel denigrerend een ‘gat’ genoemd. De naam van een buurtschap wordt dan ook niet officieel door de staat als plaatsnaam erkend.

Gehucht

Een gehucht is een kleine plaats, vergelijkbaar met een buurtschap. Echter in tegenstelling tot een buurtschap is de plaatsnaam wel officieel erkend. Het blijft echter bij een klein dorpje met weinig tot geen voorzieningen.

Dorp

Dorpen kunnen onderling flink verschillen qua grootte en voorzieningen. Van oudsher werd een gehucht pas een dorp genoemd als er een kerk aanwezig was. Dit is tegenwoordig niet altijd meer van toepassing. Een dorp kan over een kleine buurtsupermarkt beschikken en er is vaak wel een basisschool en een sportclub te vinden. Grotere dorpen kunnen zelf kleine winkelcentra’s hebben. Dorpen zijn vaak landelijk gelegen, kenmerken zich door veel groen (tuinen, bomen langs straten en bossen) en hebben vaak een hechte gemeenschap.

Vlek

Grotere plaatsen zonder stadsrechten werden vroeger ´Vlek´ genoemd. Ze hadden zeker meer faciliteiten meer een dorp. Sommigen plaatsen hadden zelfs een marktrecht. De uitgebreide stadsrechten hadden ze echter niet gekregen. Deze plaatsen worden nu in de volksmond ook wel Storp genoemd, een samentrekking van stad en dorp. De betekenis van ´vlek´ is met de jaren flink veranderd. Van benaming voor een groot dorp met stadse trekken naar een onbeduidende plaatsje. Een vlek op de kaart. Juist de kleine buurtschappen, gehuchtjes en dorpjes worden nu vlek genoemd.

Stad

Een stad werd vroeger pas een stad genoemd als het zogenaamde stadsrechten had verworven en er daarmee recht had op een stadsmarkt, tolheffing en eigen wetten en regels. Tegenwoordig heeft Nederland echter geen regels meer voor de titel Stad en gaat het net zoals bij de andere titels vooral op gevoel. Een stad is echter dichter bevolkt dan een dorp en heeft dan ook een veel groter inwonersaantal, dat voornamelijk afkomt op de vele voorzieningen, zoals winkels, goede infrastructuur, openbaar vervoer en zorg-, studie- en werkmogelijkheden.

Agglomeratie

Een agglomeratie is een aaneenschakeling van een stad met de daaromheen liggende plaatjes, waarvan de inwoners zich verbonden voelen met de stad en de plaatsen als één geheel beschouwen. De plaatsen zijn veelal ook letterlijk aan elkaar gegroeid. De inwoners maken voor woon-, werk- en winkelgelegenheden dagelijks gebruik van het geheel aan plaatsen. In Nederland zijn meerdere agglomeraties, zoals Rotterdam, Eindhoven, Den Haag, Utrecht en Amsterdam.

Metropool

Een Metropool is een heuse wereldstad. Bekende Metropolen zijn Londen, Parijs, Tokio, Shanghai en New York. Metropolen zijn agglomeraties bestaande uit een zeer grote stad met meer dan 1 miljoen inwoners en de daaromheen gelegen voorsteden en andere plaatsen, waarvan de inwoners voor werk en winkelen afhankelijk zijn van de betreffende stad. Nederland kent geen echte Metropool, maar qua inwonersaantal zal de agglomeratie Amsterdam als eerste in aanmerking komen.