Nietjes en nietmachines: werelduitvindingen!

Losse papieren hebben de neiging om zoek te raken. Om ervoor te zorgen dat losliggende papieren, die bij elkaar horen, ook netjes op volgorde en bij elkaar blijven, kunnen we gebruik maken van nietjes. Ogenschijnlijk een simpel dingetje, maar wees eerlijk: een nietmachine met nietjes is toch een geweldige uitvinding, we kunnen niet meer zonder!

Het wonder van de nietmachines

Je hebt een setje papieren, die netjes bij elkaar moet blijven. Je pakt je nietmachine, en met een simpele beweging bevestig je al die papieren met een nietje, dat netjes gevouwen door je papieren zet. Een klein wondertje. Hoe komen die vouwen er zo strak en keurig in?

Een stukje geschiedenis

Op 30 september 1841 patenteerde Sam Slocum een soort schietapparaat, waarmee naalden in het papier werden geschoten die het papier bij elkaar hielden. Deze machine zou de basis worden van de moderne nietmachine, die in 1866 door het bedrijf Novelty Mfg. De machine kon een enkel nietje laden waarmee een boek gebonden kon worden, of waarmee tapijten werden bevestigd.

Het nietje

Een nietje is in feite niet veel anders dan een stukje afgeplat metaaldraad. Het metaaldraad is voorbewerkt, er zitten twee hoeken in van 90 graden. Het lijkt alsof het nietje een draadje is met twee pootjes.

De nietmachine

In de nietmachine gebeuren verschillende dingen.

• Allereerst worden, door druk uit te oefenen, de twee pootjes door het papier heen gedrukt.
• Zijn de pootjes door het papier heen, dan zorgt een soort geleidestripje ervoor dat de pootjes worden afgebogen.
• De druk die je uitoefent door de nietmachine in te drukken, zorgt er niet alleen voor dat de pootjes door het papier gaan, maar ook dat diezelfde pootjes via het geleidestripje worden afgebogen en platgelegd.
• Het plaatje met de geleidestripjes is draaibaar, zodat je kunt kiezen of je de nietjes naar binnen of naar buiten wil laten buigen. In de foto hiernaast buigt de machine de pootjes van het nietje naar binnen.

Strookje nietjes

Het zou niet praktisch zijn als je elk nietje apart in de nietmachine moet inleggen. De nietjes zijn daarom in een reeks aan elkaar gekoppeld, in een licht lijmverband. Een veer zorgt ervoor, dat de reeks nietjes steeds helemaal wordt doorgedrukt. Als de nietmachine wordt gebruikt, zorgt een soort hamertje ervoor, dat het uiterste nietjes van de reeks wordt afgeslagen, door het papier wordt gedrukt en omgebogen. Simpel, ingenieus en doeltreffend!

Maten nietjes

Het maakt verschil of je een stapel van 10 of 100 velletjes papier aan elkaar wilt vastmaken. Als de pootjes te kort zijn om goed omgevouwen te worden, zal het papier niet goed vastgezet worden. Niet alleen kun je velletjes papier kwijtraken, ook kunnen de half omgebogen pootjes scherpe krassen achterlaten op je tafel – of je huid. Zijn de pootjes te lang, dan komen de pootjes na het omvouwen over elkaar te liggen, en ook dát kan huid en tafel irriteren. Het is dus zaak nietjes te gebruiken die passen bij hetgeen je aan elkaar vast wilt maken. En gelukkig: nietjes zijn er in allerlei soorten en maten.

De juiste maat

Cruciaal in het bepalen van de juiste maat is de lengte van het pootje van het nietje. Om na omvouwen het papier vast te zetten is ongeveer 3 millimeter nodig. Wat je verder aan pootlengte nodig hebt, is dus de dikte van het stapeltje te nieten papier. Wil je een stapeltje van 7 millimeter aan elkaar vastnieten, dan heb je dus een nietje nodig met een pootlengte van 7 millimeter (dikte papier) + 3 millimeter (vouwen en hechten) = ongeveer 10 millimeter. Een tweede factor is de dikte van de draad. Hoe meer papier je wil vastzetten, hoe steviger de draad moet zijn. Maten van nietjes worden daarom in twee getallen uitgedrukt. Een niet-maat van 24/10 geeft aan een dikte van 24. Dit getal staat voor de Duitse hechtdraadnorm, ofwel de draadsterkte. Het tweede getal, de 10 geeft de lengte van het pootje aan. Een veelvoorkomende maat is 24/6. Hiermee kun je ongeveer 20 velletjes papier aan elkaar nieten.

De juiste maat nietmachine

Nietjes zijn er in verschillende maten. Het stukje draad dat niet om wordt gevouwen is hierbij belangrijk. Het is logisch dat de lengte van het rechte stukje draad bepaalt welke machine je nodig hebt. Kleinere nietjes moeten in een kleinere machine.

Soorten nietmachines

Je hebt verschillende soorten nietmachines. Sommige machines zijn tafelmodellen. Die laat je staan, en drukt erop om te nieten. Sommige machines gebruik je als een tang: de niettang. Soms heb je kleine nietjes nodig, soms grote, afhankelijk van de nieten klus. Voor het nieten van kleine boekjes wil je de nietjes graag in het midden hebben zitten, in plaats van aan de zijkanten. Ook voor dit soort klussen heb je speciale nietmachines, extra lang zodat je de helft van het boekje gemakkelijk onder de armen van de machine kunt steken.

Speciale nietjes

Naast gewone nietjes heb je ook nietjes waar op de plaats van het langere draadje een lus zit of een haakje. Zo kun je het geniete werk gemakkelijk opbergen in een map, of ophangen.

Eruit dat ding!

Niet alle nietjes worden op de juiste plaats aangebracht en soms moet alles los om velletjes toe te kunnen voegen of te verwijderen. Je kunt de nietjes natuurlijk lospeuteren met je nagel of een schaar, maar dat is beide niet optimaal. Gescheurde nagels, scharen die uitschieten, papier dat beschadigd raakt, allemaal dingen die je graag wilt vermijden. Om nietjes te verwijderen kun je beter gebruik maken van een ontnieter. Je zet je tanden op het nietje, knijpt, en het nietje wordt weer rechtgebogen. Probleem opgelost!

Klussen

Nietmachines zijn niet alleen handig voor het betere papierwerk. Timmerlieden maken ook graag gebruik van nietmachines. De nietjes worden dan in het hout geschoten er is dus meer kracht nodig en ook speciale nietjes. Deze nietjes zijn voorzien van langere pootjes, zodat ze diep in het hout kunnen doordringen en materialen aan elkaar kunnen vastzetten. Verschil is er ook, de nietjes worden recht in het materiaal geschoten en vouwen dus niet om.

Kortom

Een nietmachine is een buitengewoon handig stukje gereedschap, een werelduitvinding!