De conversationele maximes van Paul Grice

In de jaren '60 presenteerde Grice ons de conversationele maximes. Maximes zijn richtlijnen die wij meestal zonder het te beseffen volgen als we een gesprek voeren. De conversationele maximes heeft Grice de wereld in geroepen, zodat conversaties geanalyseerd konden worden. Het gaat om de kwantiteitsmaxime, de kwaliteitsmaxime, de stijlmaxime en de relevantiemaxime. Tegenwoordig vormen deze principes nog steeds de basis voor de conversatieanalyse. Wanneer er niet aan deze maximes voldaan wordt, kan er niet gesproken worden van een succesvol gesprek.

Maxime van kwantiteit (kwantiteitsmaxime)

Het maxime van kwantiteit heeft, zoals de naam eigenlijk al zegt, betrekking op de omvang van de boodschap. Wanneer je een boodschap vormt, moet je ervoor zorgen dat de boodschap niet te kort én niet te lang is. Je moet hierbij rekening houden met degene aan wie je de boodschap richt. Neem een voorbeeld aan een dokter, wanneer hij een patiënt over een bepaalde ziekte moet uitleggen maakt hij hiervoor een grotere boodschap dan voor een vakgenoot. Simpel genoeg omdat hij weet dat de patiënt minder kennis heeft op het gebied dan de vakgenoot.

Maxime van kwaliteit (kwaliteitsmaxime)

Bij het maken van een boodschap met het kwaliteitsmaxime in je achterhoofd, moet je eraan denken dat je nooit dingen moet beweren die je niet kunt aantonen. Ook moet je alleen maar dingen vertellen, die je ook echt zelf meent.

Maxime van stijl of wijze (stijlmaxime)

De stijlmaxime gaat over hoe je de boodschap qua taal overbrengt. De meest gemaakte fouten die de stijlmaxime overschrijden (gebruik deze manieren dus vooral niet!):

• Ongestructureerd
• Moeilijke of onbekende woorden (voor de ontvanger)
• Dubbelzinnige of meerduidige termen
• Vage formuleringen

Maxime van relevantie (relevantiemaxime)

Het relevantiemaxime heeft betrekking op de functie van de boodschap. De boodschap moet relevant zijn. Wanneer je over een bepaald onderwerp aan het discussiëren bent, kun je niet zomaar over iets totaal anders beginnen. Dat schaadt de relevantie van de boodschap. Wel geeft Grice aan dat deze maxime moeilijk te vinden is. Soms geeft een persoon namelijk antwoord op een vraag die eigenlijk niet gesteld wordt maar is het antwoord hier wel uit af te leiden. Zie het volgende voorbeeld:

Persoon A: Waar is mijn doos chocola?
Persoon B: Jantje was vanmorgen in je kamer

Persoon B geeft hier natuurlijk geen antwoord op de vraag, maar het kan wel als een antwoord geïnterpreteerd worden. Er wordt hier door persoon A dan doorgedacht naar wat er eigenlijk bedoeld zou worden. Namelijk: Jantje was vanmorgen in je kamer, die heeft de doos chocola vast meegenomen. Dus zou je weer kunnen zeggen dat het antwoord relevant is.

Conversationele maximes samengevat: een goed gesprek heb je door...

1. Niet meer te zeggen dan nodig is
2. Niet minder te zeggen dan nodig is
3. Alleen maar dingen te zeggen die je meent
4. Alleen maar dingen te zeggen die je kunt bewijzen
5. Gestructureerde boodschappen te maken
6. Geen moeilijke of onbekende woorden te gebruiken
7. Geen dubbelzinnige termen te gebruiken
8. Duidelijk te formuleren