Een creatief groepsproces: de aanpak van een probleem

Een creatief groepsproces: de aanpak van een probleem Je restaurant heeft te duchten van rivaliteit, hoe kan het zich onderscheiden? Je fitnesscenter ziet klanten naar de concurrent overlopen, hoe voorkom je leegloop? Je vriendin heeft voor haar ouders een fantastisch feest georganiseerd, zoiets wil jij ook voor jouw familie. Een paar blokken verderop wordt ieder jaar een gezellig straatfeest gevierd, hoe kun je zoiets voor jouw buurt organiseren? Eenvoudig. Om een creatief groepsproces in gang te zetten ga je te werk volgens vaste lijnen, stap voor stap, zo secuur mogelijk. Verzamel een groepje gelijkgezinden en ga aan de slag.

Groep

Je hebt een probleem dat vragen oproept die op hun beurt antwoorden verlangen. Allereerst begin je met het heel precies formuleren van de probleemstelling zodat het voor iedereen duidelijk is en er geen misverstanden bestaan. Bekijk het probleem in de groep van alle kanten. Laat ieder vragen stellen en antwoorden bedenken. Je houd je hier net zo lang mee bezig totdat de groep het probleem naar aller tevredenheid geformuleerd heeft. Zodra dat een feit is, kan ieder met ideeën komen om het probleem te helpen oplossen. Schematisch ziet het proces er als volgt uit:

  1. Probleemstelling, vragen, antwoorden
  2. Probleem formulering en herformulering
  3. Genereren van ideeën
    • Eerste ideeënronde
    • Incubatietijd
    • Creativiteitstechniek
  4. Evaluatiefase: ideeontwikkeling

Creatief

Aan de wortel van een vruchtbare creatieve brainstormsessie ligt een precieze formulering van het probleem. Bovendien moet iedereen weten wat er in het verleden al geprobeerd is en wat niet is gelukt en waarom. Het is echter niet de bedoeling dat je uitvoerig op het probleem ingaat: waardoor het is ontstaan, wat er werkelijk aan de hand is, hoe deze of gene dat ziet. Nee, het probleem kan pas getackeld worden als het voetstoots geaccepteerd wordt. Deze fase duurt daarom hoogstens 15 minuten.

Formulering en herformulering

Vraag je en groupe af: hoe pakken we het probleem aan? Bedenk samen (ook de initiator!) zoveel mogelijk herformuleringen, minstens 15 à 20. Schrijf ze op grote vellen, en hang ze voor iedereen zichtbaar op. Het doel hiervan is het probleem van alle kanten te benaderen. Daarnaast raken alle deelnemers bij het probleem betrokken. Kies vervolgens uit alle herformuleringen er één uit. Hoe? Door uit alle herformuleringen de cruciale gegevens te filteren en hieruit gezamenlijk een nieuwe herformulering te destilleren. Schrijf deze herformulering bovenaan een nieuw vel en laat de groep zich oriënteren op mogelijke oplossingen.

Eerst moet het probleem door iedereen voetstoots geaccepteerd zijn. Vervolgens wordt het van alle kanten bekeken,
zodat alle deelnemers zich erbij betrokken voelen.

Ideeën

Deze fase bestaat uit drie momenten:
  1. Eerste ideeënronde: de secretaris noteert alle mogelijke oplossingen en nummert ze. De groep blijft net zolang doorgaan met het bedenken van ideeën totdat ze over het hoogtepunt heen is en gefrustreerd raakt. Mensen zijn geneigd meteen oplossingen te zoeken en te accepteren zodra ze iets gevonden hebben. Het is echter essentieel dat de groep doorgaat met het zoeken van alternatieven totdat de bron echt is opgedroogd!
  2. Frustratie noopt tot rust: tijd voor incubatietijd! Even niet bewust met het probleem bezig zijn zodat alle ideeën kunnen bezinken. Tijd voor een drankje, een frisse neus of een nachtje slapen. Geef iedereen papier en pen mee voor tussentijdse invallen!
  3. Creativiteitstechnieken helpen de deelnemers tot meer en betere ideeën te komen, nieuwe invalshoeken te zien, uit hun denkpatroon te breken. Doe bijvoorbeeld een rollenspel: laat mensen de rol van klant, van concurrent, van feestvarken, etc. innemen. Wanneer de initiator hiermee zelf niet bekend is, kan hij iemand inschakelen die de boel kan opschudden: een theatersportvrouw, een dansinstructeur, een grimeur. Alles om de mensen uit hun routine te halen! De ideeën die hieruit worden gegenereerd, worden op de lijst bijgevoegd en gaan door naar de volgende ronde.

Formuleer het probleem op minstens 15 tot 20 manieren. Filter hieruit de cruciale gegevens
en stel hiermee een nieuwe en laatste herformulering samen.

Selectie

Uit alle ideeën worden nu de beste geselecteerd. Wees niet te kritisch! Op elk idee is wel iets aan te merken: “Dat lukt toch niet, dat is teveel werk, dat wordt te duur, daar hoor je nooit iets op,” etc. Zorg er als initiator voor dat ze niet zomaar worden afgeserveerd. Het gaat niet om eindoplossingen, je bent er nog niet! De geselecteerde ideeën zijn slechts een bron voor verdere uitwerking. Daarna zal zich uitwijzen hoe goed en praktisch de oplossingen werkelijk zijn. Hebben ze potentie? Bieden ze perspectief? Deze fase neemt nogal wat tijd in beslag, ongeveer evenveel als alle voorafgaande fasen samen.

Evaluatietechnieken

Hoe kun je oplossingen beoordelen? Dat hangt af van het soort probleem, het aantal ideeën, het gestelde doel, de middelen waarover je beschikt, de beschikbare tijd, etc. Gemiddeld gesproken kun je echter een eind uit de voeten met onderstaand mogelijk procedé ter beoordeling van de aangedragen oplossingen:
  1. Wat springt eruit?
  2. Groepeer vergelijkbare ideeën
  3. Is het positief, negatief, interessant?
  4. Voordelen, beperkingen, originaliteit?
  5. Vergelijk oplossingen paarsgewijs.
  6. Welke criteria kun je aanvoeren?
  7. Speel advocaat van de engel (bedenk het mogelijke verdere verloopt in positieve zin)
  8. Binnen welke termijn is het realiseerbaar?
© 2009 - 2024 Stine, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Het Johari-raam toepassen voor een goed groepsprocesHet Johari-raam toepassen voor een goed groepsprocesHet Johari-raam heeft zijn naam te danken aan de auteurs Joe Luft en Harry Ingham. Het is een eenvoudig model voor toepa…
Creatieve ideeën bedenken binnen een groepCreatieve ideeën bedenken binnen een groepJe ouders zijn 50 jaar getrouwd en je wilt met zussen en broers een feest op touw zetten. De buurtraad wil in de buurt m…
Groeiprocessen van jongerengroepen in de praktijkGroeiprocessen van jongerengroepen in de praktijkIn jongerengroepen vinden allerlei ontwikkelingen plaats en om dat goed in kaart te brengen is er een fasemodel bedacht.…
Methodiek van begeleide intervisieIn een begeleide intervisie zijn een aantal basiselementen van belang om een zinvolle bijeenkomst te hebben. Geheimhoudi…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Tookapic, Pexels
  • Manu De Bruyn: Creatief denken en brainstormen
Stine (145 artikelen)
Laatste update: 16-05-2017
Rubriek: Mens en Samenleving
Subrubriek: Communicatie
Bronnen en referenties: 2
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.