Geurfunctie en geurgevoel

S’avonds een boeket seringen geplukt in het oude dorp van Bellegarde. Wat kun je beter plukken in de schemering? Wat kun je beter ruiken bij valavond? Oude vertrouwende geur van vroeger, hemelse onschuld, herinnergeur aan mijn geboortedorp en de tuin van mijn ouders. Nu een halve eeuw later, denk ik zoals mijn moeder, wat is het snel gegaan.

Geurfunctie en geurgevoel.

Geur is emotie, geur roept herinneringen op. Geur is sterk verbonden met het onderbewuste van de mens.

Over onze zintuigen

Zien doen we met onze ogen, horen met onze oren, voelen met de huid, smaken met mond en neus en ruiken met onze neus.
Onze zintuigen zijn er om te kunnen waarnemen, om in contact te komen met onze omgeving (feedback, bescherming). Zien en horen spelen een belangrijke rol bij onze oriëntatie in de ruimte en bij de menselijke communicatie door middel van taal. Voor het dagelijkse, nuchtere leven zijn beelden zien en geluiden horen zeer belangrijk. Ruiken lijkt voor het praktisch leven minder essentieel. Toch wordt de betekenis van geur en in mindere mate van smaak ernstig onderschat. Geur beïnvloedt eerder op een onbewuste manier onze verhouding met de omgeving. Zich goed voelen, zich thuis voelen heeft veel met subtiele geuren van onze eigen omgeving, huis en medemensen te maken.

De mens, hoe en waarom kan hij ruiken?

Hoe? Met zijn neus natuurlijk. Hoog in de neusholten bevindt zich het reukepitheel, een stukje geelbruin gekleurd slijmvlies, waarin zich de reukcellen bevinden. Deze zenuwcellen bezitten een chemische gevoeligheid voor de geurmoleculen, die via de lucht onze neus binnenkomen. Door diep door de neus in te ademen komt er meer en rechtstreeks lucht met geur langs het geurepitheel, waardoor we beter de verschillende geuren kunnen waarnemen.
De geurstoffen worden dan door die reukontvangstcellen naar de hersenen (bulbus olfactorius, geurhersenknobbel) getransporteerd, waar we de verschillende geuren kunnen herkennen en eventueel benoemen.

Een naam geven aan een geur is niet gemakkelijk. Is ook minder belangrijk, maar we willen wel graag onze geurervaringen en geurgevoelens doorgeven. En de mens wil ook graag alles vastleggen, indelen, classificeren. En dat hebben oa wetenschappers met de verschillende geuren ook proberen te doen.
Zo heeft Linnaeus de geuren in 7 categorieën proberen te rangschikken volgens hun aangenaam - onaangenaam gevoel, die ze bij mensen kunnen veroorzaken.
Van aromatisch, naar geurig, ambrozijn muskusachtig naar minder aangenaam scherp knoflookachtig, stinkend geitachtig, tot weerzinwekkend en walgelijk.Vele anderen hebben het geprobeerd, maar het blijft moeilijk om geuren op een objectieve manier te meten.

Waarom ruiken we? Functie van het ruiken?

• Primair om te overleven. Geur is van belang als waarschuwing van gevaar: gas, brandgeur, giftig voedsel.Vieze geuren zijn dikwijls gevaarlijke geuren bvb bedorven voedsel, wat we dan ook niet zullen op eten. Dieren (ook mensen?) ruiken hun vijanden eerst, voor dat zij ze zien.
• Voor het plezier (culturele functie). De mens gebruikt zijn zintuigen niet alleen voor primaire overleving, maar ook om te genieten van het leven. Omdat geursensatie direct verbonden is met de emotionele centra in de hersenen (limbisch systeem) is het plezier heel direct. Geur stimuleert het intuïtieve, directe genieten. Is ander soort genot dan kijken of luisteren.
• Voor de smaak; geur en smaak zijn nauw verbonden. Denk maar aan kinderen, die hun neus dicht knijpen als ze van hun ouders iets vies moeten eten. Uit onderzoek blijkt ook dat we bijvoorbeeld de smaak van koffie niet meer proeven als de geur uitgeschakeld word. Geur is dus ook voor het genieten van voedsel zeer belangrijk.
• Sommige geuren stoten ons dus af, maar andere geuren trekken ons juist aan. Daarom functioneren vooral wat zwaardere geuren ook als seksueel communicatiemiddel, dus om de voortplanting te bevorderen. Uitscheidingsorganen zoals zweetklieren produceren hormonale stoffen (feromonen). Ook de geurstoffen in planten zoals Vitex (Monikkenpeper) en Ylang-Ylang hebben een hormonale werking en worden dan ook in de kruidengeneeskunde en in de aromatherapie gebruikt.

Geur! We kunnen er ons maar beter van bewust worden!