Broodjeaapverhaal over huilende jongen op schilderij

Aan elke stamtafel klinken ze, de broodjeaapverhalen, verhalen die mooi zijn, maar waarvan het waarheidsgehalte niet het belangrijkste element is. Rondom de schilderijen van het huilende jongetje - er zijn miljoenen reproducties van in omloop in allerlei varianten - bestaat ook een broodjeaapverhaal: ze zouden ongeluk brengen. Het wordt ook wel de ‘vloek van het huilende jongetje’ genoemd. Wie niets over de vloek weet en wel zo'n portret in huis heeft hangen, kan beter niet verder lezen. De vloek geldt namelijk alleen voor zij die ervan weten.

Urban legend van de huilende jongen

De schilderijen zijn overbekend, je ziet ze hier en daar hangen en er zijn verzamelaars die niets liever doen dan sneupen naar nieuwe varianten van het huilende sjofele jongetje en het zielige meisje met de lange haren, grote ogen en dikke tranen. Rondom de schilderijen, de replica’s en de nadrukken die er van zijn gemaakt is een mythe ontstaan, een urban legend, een stadslegende of broodjeaapverhaal. Achter de grote droeve ogen zou een groot geheim schuilgaan, net zoals er achter de maker van het origineel een geheim zit. Van hem is weinig bekend en dat geeft stof tot legendevorming.

Traan net over het ooglid

Er zijn diverse varianten van het huilende kind in omloop. Wie even op internet zoekt komt er al gauw twintig verschillende tegen, kleine kinderen, iets oudere kinderen, jongens, meisjes, donker, blond. Eén element is standaard bij dit type schilderijen en dat zijn de tranen die net over het ooglid zakken of over de wangen rollen. De reproducties zijn hier en daar op rommelmarkten en in Kringloopwinkels nog wel te vinden, maar waar de originele werken zijn is onbekend. De meeste portretten dragen een signatuur van G. Bragolin in de rechterbovenhoek.

Bragolin

Het is een geheimzinnige meester, deze Bragolin. Zoektochten naar de schilder leiden ondermeer naar Venetië. Daar zat ene Bruno Amadio (1911-1981) die werkte onder de schuilnaam Giovanni Bragolin. Hij schilderde plaatselijke volksjongetjes omdat er vraag naar was. De kunstenaar schaamde zich een beetje voor de kitscherige portretten die weliswaar geld in het laatje brachten, maar die hij niet beschouwde als zijn beste werken. De werken worden alom beschouwd als kitsch.

San Marco Plein

Bruno Amadia is geboren in Venetië en woonde de laatste jaren van zijn leven op een riant landgoed bij Padua. De kunstenaar had een klassieke schildersopleiding gevolgd, maar er gaat ook een verhaal dat hij na een jaar van de opleiding werd gestuurd wegens gebrek aan talent. Voor en tijdens de oorlog schilderde de overtuigd fascist propagandistische kunst. Na de Tweede Wereldoorlog kwam hij moeilijk aan de bak. Toen ging hij schilderen op het San Marco Plein in Venetië en startte samen met een kunsthandelaar de serie met de huilende kinderen. Hij signeerde met Bragolin en de werken vonden hun weg in de wereld.

Madrid

Een andere zoektocht leidde naar dezelfde man in een andere stad, Madrid. De schilder zou in 1945 naar Spanje zijn gevlucht. Hij zou zich Franchot Seville noemen en ook de namen Bruno Amadio, Bragolin, Giovanni Bragolin and J. Bragolin gebruiken. Hij betrok zijn modellen uit een lokaal weeshuis en schilderde een serie van 27 olieverfschilderijen. Deze kunstenaar vertelde ook dat hij zich een tijdje over een dakloze jongen die nooit sprak had ontfermd. De ouders van het kind zouden zijn omgekomen bij een brand. Een priester zou hebben verteld dat elk huis waar de jongen sliep zou worden verwoest door brand.

Brand

Diezelfde priester adviseerde de kunstenaar om zich niet in te laten met de in zichzelf gekeerde jongen. De schilder vond dat maar bijgelovige onzin en hij haalde het kind in huis. Later brandde zijn atelier af en al zijn schilderijen gingen in vlammen op. De kunstenaar herinnerde zich daarop de waarschuwende woorden van de priester en stuurde de jongen weg. Het onderwerp van het beroemde schilderij is daarna nooit meer gezien. Het verhaal wil dat hij op 19-jarige leeftijd om het leven is gekomen bij een auto-ongeluk.

Vloek

Sindsdien hangt er een waas van mysterie om het schilderij waar de jongen huilend op staat. Rondom het schilderij hangt een vreemd verhaal dat in verschillende landen en in verschillende varianten opduikt. De verhalen spelen zich ondermeer af in Spanje en Engeland. Er zou een duistere kant aan de portretten zitten. In Spanje horen mensen de schilderijen jammeren en ‘mamma’ roepen. In Engeland heeft er verschillende keren een artikel over in de krant gestaan. Huizen branden af, in 1988 in Heswall en niet veel later in Bradford.

Ongeschonden schilderij

De urban legend vertelt dat de panden volledig door de brand werden verwoest, maar dat in beide gevallen de brandweer een ongeschonden schilderij van een huilend jongetje hadden gevonden. De woordvoerder van de Yorkshire brandweer vertelde aan een journalist dat ze dit fenomeen vaker bij de hand hadden gehad. Diverse malen werd een schilderij van een huilend knaapje aangetroffen. Het ging telkens om dezelfde jongen, die een blauwe sjaal om zijn nek had. Elk huis met een replica van het schilderij aan de muur zou dezelfde rampspoed wachten.

Verhuizen

Sinds 1985 zijn er meer dan veertig branden gemeld die in verband worden gebracht met het schilderij. Er zit een heel bijzondere kwinkslag aan het hele verhaal. De ramspoed voltrekt zich alleen als de eigenaar van de reproductie op de hoogte is van de vloek. Ontkomen aan de vloek kan alleen door te verhuizen en het schilderij in de oude woning te laten hangen.

Schilderij

De schilderijen zijn altijd reproducties die veelal op hardboard zijn geplakt. Beide zijden van het hardboard kunnen worden gebruikt, de gladde en ook de ribbelige kant. Als omlijsting zijn klassieke lijsten te zien, maar beroemd zijn de rustieke.
Wat het verhaal ook is, achter de onschuldige, droeve ogen van het huilende jongetje en het wenende meisje gaat een groot geheim schuil.

Gothic

Gothic jongeren hebben zich inmiddels over de sage ontfermd en schilderen hun eigen versies van de huilende jongetjes. Over de hele wereld blijken dit soort schilderijen te worden gemaakt. De droevige oogopslag van de eerste generatie huilende kinderen is veranderd in een blik die kippenvel geeft.

Broodjeaapverhaal

Een broodjeaapverhaal is een verhaal dat grotendeels verzonnen is maar dat als waar gebeurd wordt verteld. Bij doorvertelling van het verhaal wint de geschiedenis aan overtuigingskracht. De oorspronkelijke verteller is allang niet meer bekend en het ‘van horen zeggen’ verhaal draagt elementen die best waar zouden kunnen zijn. Het ontbreekt aan feiten maar dat doet aan de aantrekkelijkheid niets af. Het gaat hierbij vaak om bizarre wendingen van het lot, waarbij wordt ingespeeld op latente angsten van de luisteraars en vooroordelen van de toehoorders. In de verhalen kan een kern van waarheid zitten die de anekdote betrouwbaar maakt. Zoals dat gaat met doorvertelde verhalen worden de gegevens aangepast, verwrongen, mooier gemaakt en sensationeler verteld, zodat het oorspronkelijke verhaal er nauwelijks meer uit te destilleren is.

Stadslegende en stadssage

Een broodjeaapverhaal wordt ook wel urban legend of stadslegende of stadssage genoemd. Als de strekking van het verhaal min of meer hetzelfde blijft maar de locatie steeds wisselt spreken we van een wanderlegende. Een broodjeaapverhaal wordt kortweg een broodje aap genoemd.

Broodje aap

Het broodje aap is bekend geworden in Nederland door de schrijfster Ethel Portnoy die het fenomeen in 1978 in een verhaal noemde. Het boekje waarin het verhaal staat heet ook Broodje aap. In het verhaal wordt gerept over een restaurant waar een broodje apenvlees zou worden geserveerd. De broodaapverhalen worden wel de moderne variant van de sagen genoemd. In oude sagen komt de angst voor duivels, spoken en heksen naar voren. In de moderne sagen gaat het over rampen, ongelukken, ziektes, poep in je baard, en criminaliteit of het eten van spinnen (iiiieeee!!!!): het zijn griezelverhalen.

Pact met de duivel

Terugkomend op de schilder en zijn modellen: Bragolin zou in zijn zucht naar rijkdom een pact met de duivel hebben gesloten. De duivel rekent af als na het 27e schilderij het weeshuis in vlammen opgaat. Alle kinderen die model hadden gestaan zouden bij die brand zijn omgekomen. Het is weer een variant op het verhaal dat de studio van de schilder laat afbranden. Bragolin werd wel schathemeltjerijk, besluit dit verhaal.