Moaiste Fryske Wurd – het mooiste Friese Woord

Het Fries krijgt een eigen ‘groene boekje.’ Volgens planning verschijnt het in 2015. Er komt ook een woordenlijst met oude en nieuwe Friese woorden. Sinds 2010 is er een verkiezing van Moaiste Fryske Wurd en daar komen pareltjes uit voort die een prachtige aanvulling zijn van de Friese woordenlijst. De Fryske Akademy zet zich in voor de Friese taal en de Ried fan de Fryske Beweging en Tresoar houden zich er ook mee bezig. 'Famke' is zo'n mooi Fries woord en 'noflik' en een fantastisch nieuw Fries woord is 'snoadfoan'.

Moaiste Fryske Wurd - het mooiste Friese woord

De laatste jaren zijn er vele mooie nieuwe Friese woorden bijgekomen. Meestal ontstaan die woorden spontaan en raken ze, mede dankzij de media, ingeburgerd. De Friese Omrop Fryslân en de regionale kranten dragen sterk bij aan het bekend worden van nieuwe woorden. De Fryske Akademy, die onderzoek doet op het gebied van de Friese taal, cultuur, geschiedenis en maatschappij, houdt het nauwlettend in de gaten en verkneukelt zich om de mooie vondsten. In de tabel hieronder staan een paar prachtige exemplaren. Elk jaar zitten er wel weer een paar toppers bij. Wat te denken van 'snoadfoan' voor smartphone. Snoad is Fries voor slim, een Friese slimme telefoon is dus een snoadfoan.

Noflik en bernsbern

Hindrik Sijens van de Fryske Akademy heeft zijn eigen favorieten en het allermooiste Friese woord vindt hij ‘noflik’, dat genoeglijk betekent. Bij dat woord krijg je meteen ook een goed gevoel. Het is precies wat het is. Friese taalkundige Anne Popkema heeft ‘famke’ als lievelingswoord, meisje. Geart Benedictus van de Ried fan de Fryske Beweging vindt ‘bernsbern’ zijn mooiste woord, kleinkinderen.

Snoadfoan en Brokjetaparter

In 1980 werden voor het laatst nieuwe woorden aan de Friese taal toegevoegd. Destijds namen twee landbouwtijdschriften het initiatief, omdat ze behoefte hadden aan Friese landbouwwoorden, boerewurden. Destijds werden de woorden mjukserij (uitmestinstallatie), brokjetaparter (krachtvoerdosering) en dongjarreminger (mestmengmixer) aangedragen. Ze kwamen op de Friese woordenlijst, net als 'snoadfoan' een paar jaar later.

Iendeismjiggen

Om echt ingeburgerd te raken moeten de Friezen het woord vaak zien en horen en voor langere tijd gaan gebruiken. Nieuwkomers die mooi zijn maar niet gebruikt worden verdwijnen net zo snel weer. Iendeismjiggen (eendagsvliegen) worden door de Fryske Akademy niet opgenomen op de lijst. Het Wurdboek van de Fryske Taal (WFT) is een project fan de Fryske Akademy.

'Sjoddy!'

Veel nieuwe woorden ontstaan door de meertaligheid in de regio. Nederlands is de dominante taal en dan komen er Nederlandse woorden of vernederlandste Friese woorden in de taal. Woorden uit het Nederlands systeem van Friezen sluipen in het Fries. Het gaat vaak om een gévisme, een verfriest Nederlands of Engels woord. Het Friese tintje is vaak met een knipoog. Een mooi voorbeeld van gévisme is sjoddy, dat see you later, betekent, maar dan met een Friese saus en een glimlach.

Wedstrijd door Ried fan de Fryske Beweging/ It Nijs, Tresoar en Fryske Akademy

Ieder jaar schrijft de Ried fan de Fryske Beweging/ It Nijs een Mooiste Woorden Wedstrijd uit. Dat doen ze samen met Tresoar, de bewaarplaats van de geschiedenis van Fryslân, en de Fryske Akademy. De opdracht is om woorden die veel in het nieuws werden gebruikt van een Friese versie te voorzien. Het leverde vele nieuwe woorden op: mensen zijn actief met hun taal bezig, blijkt daaruit. Online medium It Nijs roept haar lezers ook op om woorden van het jaar op te sturen. Het levert taalpareltjes op zoals, ierdskokskea, aardbevingschade. De Leeuwarder Courant startte met een oproep voor Friese woorden in haar krant en daarmee eindigde de officiële verkiezing van de initiatiefnemers. Het woord van 2013 is het laatste dat de organisatie van initiatiefnemers bekendmaakte: gnúfcamera.

Lees verder

• Fries en Frysk – een rijkstaal
• Friese Twitterdag – Fryske Twitterdei in memmetaal
• Immaterieel werelderfgoed - Friese taal en cultuur
• Twicht – het Twittergedicht
• Dag van de Talen - Europese Dag van de Talen