Respect, spelen met woorden

Om het goede gevoel over te brengen willen communicatoren nog wel een de op dat moment populaire woorden/termen gebruiken in te schrijven speeches voor politici, zakenbobo’s of andere invloedrijke mensen. Zo kwamen alle banken tijdens de recessie als eerste met “authenticiteit”. Immers, authenticiteit was op dat moment belangrijk, want dat haalt “gemaakt” en “echt” feilloos uit elkaar en dat was op dat moment nodig om te laten zien dat men niet bij die “boevenbende” hoorde. Inmiddels weten we dat in die sector nog steeds veel mensen boter op het hoofd hebben en dat het slechts bij woorden gebleven is.

Op onderzoek uit

Geldt dat ook voor “respect” is dan de volgende vraag. Als er artikelen in kranten, week- en maandbladen en columns op nageslagen worden (in een periode van één week) moet en geconstateerd worden dat men het woord "respect" binnen een 17-tal artikelen 27 keer pleegt te gebruiken. Natuurlijk is dat nog niet representatief en geen algemene maatstaf. Maar als een ruime leefomgeving ook wordt ingezet en op televisie worden allerlei praatprogramma’s gevolgd (variërend van media tot politiek), komt men al snel tot een representabel aantal van ruim 100.

Het vermoeden/gevoel begint vorm te krijgen, want uit de omgeving komen ook tientallen meldingen en het algemene gevoel is dat het een woord is wat “moet”, wat “hoort”, althans wordt dit door hen ervaren. Tevens wordt opgemerkt dat het door menigeen onbewust wordt opgepakt in taalgebruik. Opmerkelijk, want van wie “moet” dat en hoe zorgvuldig ben je dan met je taalgebruik? Dat brengt het kleinschalige onderzoek richting enkele feiten en artikelen van mensen die het in hun praktijk professioneel toepassen.

Betekenis

Volgens de verschillende woordenboeken staat “respect” oorspronkelijk voor “omzien naar en vandaar rekening houden met…”. Tegenwoordig wordt het veelal uitgelegd als:

• “gevoel of uiting waarmee je laat merken dat je iemand aanvaardt als een waardig en waardevol mens”
• “achting”
• “bewondering”
• “egards”
• “eerbied of waardering”

En dan gaat het over iemand zijn kwaliteiten, prestaties of vaardigheden. Echter, ergens respect voor hebben kan ook over iets anders gaan dan de mens. Het is maar net waar je met eerbied, want dat is toch de meest gebruikte vertaling, naar kijkt c.q. mee omgaat.

]Populair taalgebruik

Wat niet helemaal nieuw is, maar wel steeds meer gebruikt wordt, is het zogenaamde populaire taalgebruik. Woorden / zinnen die voor “de massa” (en dat is toch zeker zo’n 80% van de mensen) gebruikt worden om de boodschap maar over te kunnen brengen. Natuurlijk is dat niet vreemd, want communicatie is natuurlijk berichten over en weer kunnen sturen. Berichten die begrepen worden en dit laatste is nu net de reden van het populaire taalgebruik. Denk maar eens aan politici die met dure woorden, die een groot deel van de mensen niet of nauwelijks begrijpt, hun boodschap niet over de bühne krijgen. Zij zijn enig moment op “normale mensentaal” overgegaan, zoals een TV-journalist het laatst noemde. Veelal ingegeven door de mensen die met het taalgebruik of het imago in totaliteit bezig zijn.

Op zich is daar niets mis mee en eigenlijk ook wel terecht. Je moet dat doen om je boodschap aan te laten komen. Maar er zit ook een stevig minpunt aan en dat is het woord wat in kracht inboet, op het moment dat het te pas en te onpas gebruikt wordt.
Zoals het eerdergenoemde “authentiek zijn” nu door iedereen gebruikt wordt en omdat het populair is, immers authentiek zijn maakt je onderscheidend, is het voor velen slechts en woord geworden en heeft de betekenis in kracht verloren. Want velen die zeggen zeker authentiek te zijn, zijn dit in de verste verte niet. Niet dat dit erg is, maar als je mee wil doen (en dat heeft ook iets met kuddegedrag te maken) dan hoort het eigenlijk een beetje bij. Echte authenticiteit is niet iets wat je uitspreekt, maar wat je bent.

Voor “respect” dreigt nu ook iets dergelijks en is het een trend aan het worden om in zinnen “met alle respect …” te zeggen. Zo kan je bijvoorbeeld zonder gene een lullige of pijnlijke opmerking maken. De vraag is echter in hoeverre je ook écht respect hebt of is het slechts een verontschuldiging.
Verder komt bij het veelvuldige gebruik het échte respect voor iemand of iets onder druk te staan. Immers, wat wil het feitelijk nog zeggen dat je ergens respect voor hebt. We gooien en smijten met het woord, alsof het alledaags is en dat is het eigenlijk niet. Eerbied, bewondering etc. is niet iets wat de meeste mensen de hele dag door gebruiken c.q. zouden moeten gebruiken. Dit, tenzij ze het ook echt menen … en dat is eigenlijk de cruciale vraag.

Woorden inbrengen

Natuurlijk is het geen nieuw woord, maar door communicatoren worden er wel woorden “ingebracht” die horen bij de normen en waarden zoals we deze weer stevig bezigen. De maatschappij lijkt in de welvaartsperiode te zijn afgegleden. Dat is inmiddels “not done” en dus gaan terug naar de basisuitgangspunten … en dat is prima. Door bepaalde woorden weer veelvuldige mee te nemen in speeches en interviews gaat een woord, of althans de betekenis, bijna een eigen leven leiden en wordt vervolgens sterk afgezwakt.

Tot slot

Is het ernstig? Niet direct, maar kalft het taalgebruik wel af, want woorden krijgen hierdoor soms minder betekenis en dat is wel jammer. Als we authenticiteit dan zo hoog in het vaandel hebben, zou het een stuk mooier zijn als we daar ook wat meer een “eigen” stijl in zouden ontwikkelen.